Page 8 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

รหัสโครงการ: RDG6220012

ชื่อโครงการ: ผลกระทบของสังคมผูสูงอายุตอการผลิตในภาคเกษตรและความเหลื่อมล้ำของ

ครัวเรือนเกษตรกรในชนบทของประเทศไทย

ชื่อนักวิจัย: ผศ.ดร.อุชุก ดวงบุตรศรี คณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร

ผศ.ดร.ทัศนีย สติมานนท คณะพัฒนาการเศรษฐกิจ
สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร

ผศ.ดร.มณเฑียร สติมานนท คณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร

นายชรพล จันทร สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร

นายปยยุทธ จิตตจำนงค สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร

บทคัดยอ

วัตถุประสงคของงานวิจัยนี้มี 2 ขอ คือ 1) วิเคราะหผลกระทบของสังคมผูสูงวัยตอการผลิต

ในภาคเกษตร ซึ่งประกอบดวยการแบงแปลงยอยที่ดิน ความหลากหลายในการดำรงชีพ การละทิ้งไม
ใชประโยชนที่ดิน และประสิทธิภาพการผลิต และ 2) วิเคราะหความเหลื่อมล้ำทางรายไดดวยวิธีแยก

สวนประกอบ และวิเคราะหสาเหตุของความเหลื่อมล้ำ การวิเคราะหอาศัยสถิติพรรณนาและ
แบบจำลองเศรษฐมิติ โดยใชขอมูลครัวเรือนในชนบทจาก Townsend Thai Project ซึ่งเปนขอมูล

ภาคตัดขวางแบบขามชวงเวลา (Panel data) ตั้งแตป พ.ศ.2543 ถึง พ.ศ.2560 ผลการศึกษาพบวา

ในแงการผลิต สังคมผูสูงวัยสงผลใหเกิดการลดลงของระดับการแบงแปลงยอยที่ดิน ความหลากหลาย
ในการดำรงชีพ การละทิ้งไมใชประโยชนที่ดิน และประสิทธิภาพการผลิต ขณะที่ทั้งการแบงแปลงยอย

ที่ดินและความหลากหลายของกิจกรรมทางการเกษตรก็มีสวนชวยยกระดับประสิทธิภาพการผลิต

เชนเดียวกับสัดสวนพื้นที่เชาและการเขาถึงแหลงเงินทุนที่สงผลบวก แตกลับพบวาสัดสวนรายไดนอก
ภาคเกษตรสงผลลบ นอกจากนี้ คาดวานโยบายการแทรกแซงสินคาเกษตรของรัฐบาลมีสวนใหระดับ

การดอยประสิทธิภาพเพิ่มขึ้นและผันผวนมากขึ้นดวย อยางไรก็ตาม เมื่อพิจารณาผลกระทบในแตละ
ชวงควอนไทลของระดับประสิทธิภาพ พบวาอายุของหัวหนาครัวเรือนไมสงผลตอประสิทธิภาพการ

ผลิตของครัวเรือนกลุมประสิทธิภาพสูง (เหนือควอนไทลที่ 50 ขึ้นไป) แสดงวาผลกระทบดานลบของ

สังคมสูงวัยปรากฏชัดเฉพาะกลุมที่ขาดประสิทธิภาพในระดับสูง

ในแงความเหลื่อมล้ำ พบวาความเหลื่อมล้ำทางรายไดมีแนวโนมลดลงตลอดชวงเวลาที่

ทำการศึกษา โดยมาจากการลดลงอยางตอเนื่องของสัดสวนรายไดของครัวเรือนที่มีรายไดสูงสุดรอย
ละ 20 ในขณะที่ครัวเรือนในกลุมอื่นตางก็มีสัดสวนรายไดสูงขึ้น อยางไรก็ตาม ระดับความเหลื่อมล้ำ

ช