Page 9 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ทางรายไดยังอยูในระดับคอนขางสูงและนาเปนหวง เนื่องจากพบวากลุมครัวเรือนที่มีรายไดต่ำที่สุดมี

สัดสวนหัวหนาครัวเรือนเปนผูสูงวัยสูงที่สุด โดยความเหลื่อมล้ำมีสาเหตุมาจากความเหลื่อมล้ำภายใน
กลุมเกษตรกรสูงวัยเอง มากกวาความเหลื่อมล้ำระหวางกลุมเกษตรกรสูงวัยกับกลุมเกษตรกรวัยอื่น

นอกจากนี้ แมจะพบวาโอกาสในการเลื่อนลำดับชั้นฐานะทางรายได สินทรัพย และที่ดินตลอด

ชวงเวลาที่ศึกษามีความเปนไปได แตสองกรณีหลังเกิดขึ้นคอนขางยาก อีกทั้งสังคมสูงวัยก็เปนปจจัย
สำคัญที่สงผลใหความเหลื่อมล้ำทางรายไดและสินทรัพยเพิ่มขึ้น (แตไมสงผลตอความเหลื่อมล้ำในการ

ถือครองที่ดิน) โดยเฉพาะในกรณีผูสูงวัยในกลุม Greatest/Silent generation ที่ปรากฏวามีความ
เหลื่อมล้ำทางรายไดสูงกวากลุมอื่น นโยบายดานการศึกษา (นโยบายเรียนฟรี 15 ป) นโยบายดาน

สาธารณสุข (โครงการ 30 บาทรักษาทุกโรค) และนโยบายดานเงินทุน (กองทุนหมูบาน) เปนปจจัย

สำคัญที่กำหนดความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจ

การศึกษานี้แสดงใหเห็นชัดเจนวาสังคมสูงวัยสงผลใหประสิทธิภาพการผลิตลดลง ขณะที่

ความเหลื่อมล้ำทางรายไดเพิ่มสูงขึ้น การสงเสริมการศึกษาและสุขภาพใหกับครัวเรือนในภาคเกษตร
คาดวาจะสามารถลดความเหลื่อมล้ำทางรายได การเขาถึงระบบการศึกษาที่ทั่วถึงและคาใชจายต่ำจะ

ชวยเพิ่มทักษะความสามารถใหกับสมาชิกในครัวเรือน ซึ่งอาจหมายถึงการบริหารจัดการการผลิตทาง
การเกษตรที่หลากหลายมากขึ้น การสรางรายไดที่มั่นคง และการเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิต ขณะที่

การเขาถึงการรักษาพยาบาลที่ทั่วถึงและคาใชจายต่ำชวยลดโอกาสการสูญเสียสินทรัพยและที่ดิน

โดยเฉพาะอยางยิ่งในกรณีเกษตรกรสูงวัยที่พบวามีการปรับลดขนาดและจำนวนแปลง หากการปรับ
ลดดังกลาวเกิดขึ้นผานการปลอยเชาที่ดินหรือการละทิ้งไมใชประโยชนที่ดินก็ไมใชปญหา เพราะ

เกษตรกรยังคงเปนเจาของที่ดิน แตหากเกิดขึ้นเพราะความจำเปนตองขายที่ดินเพื่อนำเงินมาใชจาย

เปนคารักษาพยายาบาล การสูญเสียที่ดินดังกลาวอาจหมายถึงการไรที่ดินทำกินและภาระหนี้สินซึ่ง
นำไปสูความยากจน นอกจากนี้ การสงเสริมการใหกรรมสิทธิ์ที่ดินอยางสมบูรณ การสงเสริมให

เกษตรกรสูงวัยเขาถึงแหลงเงินทุนและการมีงานทำทั้งในและนอกภาคเกษตร นาจะสามารถชวยให
เกิดการลงทุนในการผลิตเพื่อเพิ่มผลิตภาพและประสิทธิภาพได เชน ระบบชลประทาน คุณภาพดิน

การใชเครื่องจักรกล เปนตน และทายสุด การดำเนินนโยบายแทรกแซงตลาดสินคาเกษตรของรัฐบาล

ควรตองทำอยางรอบคอบ นอกจากตองมีวัตถุประสงคที่ชัดเจนและประเมินผลไดแลว ยังตองคำนึงถึง
ผลกระทบตอเกษตรกรทั้งในดานประสิทธิภาพการผลิตและความเหลื่อมล้ำดวย เนื่องดวยงานวิจัยนี้

ชี้ใหเห็นวาทั้งโครงการจำนำสินคาเกษตรและโครงการประกันรายไดเกษตรกรลวนไมสามารถลดความ
เหลื่อมล้ำได ขณะที่สงผลใหประสิทธิภาพการผลิตลดลงและมีความผันผวนเพิ่มสูงขึ้น

คำสำคัญ: สังคมผูสูงวัย การแบงแปลงยอยที่ดิน ความหลากหลายในการดำรงชีพ การละทิ้งไมใช

ประโยชนที่ดิน ประสิทธิภาพการผลิต ความเหลื่อมล้ำ การแยกสวนประกอบรายได

ซ