Page 182 -
P. 182
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
จารึกชีวิต
๗. อักขรบังไทย ปรากฏอยู่ในตำาราโคลงภาคเหนือและในจินดามณี ถ้าดูแต่ตำาราของ
ภาคเหนือจะจับเคล็ดไม่ได้เลย ผู้เขียนต้องอาศัยโคลงในจินดามณีมาใช้แก่โคลงทางภาคเหนือ
โคลงอธิบาย
ก. โคลงใดมักใส่ด้วย อัตถา
เป็นรีตคลองวาจา ปราชญ์รู้
พุทโธวาทวาทา เป็นที่ เทียมเอย่
หากแสร้งสมสู้ ข่มต้นปอมขอม
ข. โคลงใดมักใส่ด้วย อัตถา
เป็นรีตคลองคำาจา ผู้รู้
พุทโธวาทมาจา เป็นที่ เทียมเอย่
ตาใส่แสงสมสู้ ข่มต้นปลอมขอม
อัตถา–คำาอรรถ รีต–จารีต คลอง–ทาง จา–พูด ปลอม–ปน
ตัวอย่างจากจินดามณี
โกประจงมาแต่งตั้ง ฉม
กิพาดพายเหนือหม แต่งแต้ม
เกวีร่วมเรียงต มร่วม
แกก่อนกีว้ายแย้ม เสี่ยงสร้างลอลุน
ไม้โก–สระโอ ไม้กิ–สระอิ ว้ายแย้ม–คำาโบราณจะเป็นยว้ายแย้ม ซึ่งตรงกับ
ย้ายแย้มในภาคกลาง
คำาที่บังอยู่ในอักขรบังไทยคือบาทแรก โฉม บาทสอง หมิ–ไม่ บาทสามเต็ม
บาทสี่ แล รวมเป็นโฉมมิเต็มแล
ตัวอย่างจากอาจารย์มณี
มยุเดินสู่ฝ้า หกเหิน
เป็นหมู่โมราเดิน ทั่วฟ้า
ปักขีม่ายเมียงเมิน คบคู่ กันเอย่
ยะยาบยูงบินมา แห่งห้องเวหา
มยุ–มยุร ม่ายเมียง–ชะม้ายเมียง ฝ้า–เมฆ ฟ้า
คำาที่ซ่อนไว้ในโคลงอักขรบังไทยคือ มยุหกเหินเป็นหมู่ทั่วฟ้ายะยาบเวหา
180
