Page 187 -
P. 187
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร
โคลงอธิบาย
โคลงใดดั้นด้นดั่ง เหลียวหลัง
มีชื่อด้นปิ่นปัง เปลี่ยนซำ้า
อ่านไปไล่เล่าลัง เลงลำ่า คืนเอย่
ปลายสี่บททุกกำ้า เปลี่ยนซำ้าคำาเดียว
ปิ่น–ฉบับ ข. เป็นปลิ้น แปลว่ากลับ ปัง–ตอบ คืน–กลับ กำ้า–ด้าน ทาง ทิศ
ตัวอย่างโคลงอาจารย์มณี
เพียสนำาพวงดวงพร้าวๆ ดูเสียงโสรดเหินหน้ายาวๆ
ยึดกลางหันปั่นวะว้าวๆ เหมือนไพเอย่
เมืองมาศเถิงทุกเบื้องรอดเรื้องๆ อะดู
โคลงเฉลย
เพียสนำาพวงดวงพร้าว พร่าวพราว
ดูเสียงโสรดเหินหน้ายาว ย่าวย้าว
ยึดกลางหั่นปั่นวะวาว ว้าวว่าว เหมือนไฟเอย่
เมืองมาศเถิงทุกเบื้อง เรื่องเรื้องเรืองอะดู
ดวง–ดอก โสรด–พุ่งขึ้น เมือง–เมลือง เบื้อง–ทาง
๑๓. ด้นซื่อ พิเคราะห์จากตัวอย่างเป็นโคลงกะทู้ ใช้คำาคำาเดียวนำาทั้งสี่บาท ส่วนคำาที่
ซ้อนอักษรเป็นคู่ๆ ไปทุกบาทนั้น มิได้กำาหนดไว้ในโคลงอธิบาย จึงอาจแต่งเสริมให้ไพเราะขึ้น
เฉพาะตัวอย่างนี้ก็เป็นได้
โคลงอธิบาย
กาพย์ใดดั้นด้นซื่อ ซื่อนัก
มีแต่กลอนพิทัก เอกอ้าง
คำาเดียวหยาดยายลักษณ์ ลำ้าเลิศ ลงเอย่
เป็นแต่กลอนหื้อหร้าง ต่างด้วยปลายคำา
ซื่อ–ตรง หยาดยาย–เรียงราย
185
