Page 137 -
P. 137
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
วันยุทธหัตถี*
ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร
คณะกรรมการเอกลักษณ์ของชาติได้มอบหมายให้นายประเสริฐ ณ นคร ราชบัณฑิต
คำานวณวันสำาคัญของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช
นายประเสริฐ ณ นคร ได้มีหนังสือเรียนประธานคณะกรรมการเอกลักษณ์ของชาติ
โดยได้ให้เหตุผลในการคำานวณวันสำาคัญของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ดังนี้
๑. วันเสด็จสวรรคตของสมเด็จพระนเรศวรฯ ทางจันทรคติ คือ วันจันทร์ เดือน ๖
ขึ้น ๙ คำ่า จ.ศ. ๙๖๗ ตรงกับวันจันทร์ที่ ๒๕ เมษายน พ.ศ. ๒๑๔๘ พลตำารวจตรีสุชาติ
เผือกสกนธ์ ก็ได้คำานวณไว้ตรงกับข้าพเจ้า
เราสองคนเห็นพ้องต้องกันว่า เราควรยึดวันทางสุริยคติเป็นเกณฑ์ เพราะคนไทยปัจจุบัน
เคยชินกับวันทางสุริยคติ และไม่ค่อยพูดถึงวันขึ้นแรมทางจันทรคติกันแล้ว อนึ่ง วันทาง
จันทรคติจะตรงกับวันที่เท่าใดในปีต่อๆ ไป ก็จะต้องรอโหรคำานวณแล้วประกาศให้คนทั่วไป
ทราบเสียก่อน ตัวอย่างเช่น คนทั่วไปจะไม่ทราบว่าวันขึ้น ๘ คำ่า เดือน ๖ ปีนี้ตรงกับวันที่ ๑๕
พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๘ แต่จะตรงกับวันที่ ๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๙ และปีต่อๆ ไป
ตามเกณฑ์ ของโหรผู้ทำาปฏิทินปัจจุบันจะอยู่ระหว่างวันที่ ๑๘ เมษายน ถึงวันที่ ๑๗ พฤษภาคม
เมื่อวันเสด็จสวรรคตของสมเด็จพระนเรศวรฯ ตรงกับวันที่ ๒๕ เมษายน พ.ศ. ๒๑๔๘
จึงควรกำาหนดวันที่ ๒๕ เมษายนของทุกปีเป็นวันที่ระลึกถึงวันเสด็จสวรรคต
๒. วันยุทธหัตถี คือวันจันทร์ เดือน ๒ แรม ๒ คำ่า จ.ศ. ๙๕๔ ตรงกับวันจันทร์ที่ ๑๘
มกราคม พ.ศ. ๒๑๓๕ นายฉันทิชย์ กระแสสินธ์ุ คำานวณผิดว่าตรงกับวันที่ ๒๕ มกราคม
เพราะการคำานวณต้องเทียบกับวันหลักคือ วันเถลิงศก เปลี่ยนจุลศักราช ซึ่งตรงกับวันที่ ๑๕
เมษายนเป็นส่วนใหญ่ มาตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๔๓ มาจนถึงปัจจุบัน และตรงกับวันที่ ๑๖ เมษายน
ในบางปี
เนื่องจากปีจุลศักราชยาวกว่าปีตามปฏิทินสากล เมื่อจุลศักราช ๑ วันเถลิงศกตรงกับ
วันที่ ๒๒ มีนาคม ต่อมาเลื่อนเป็นวันที่ ๒๓, ๒๔, ๒๕ ฯลฯ มีนาคม มาจนถึงปียุทธหัตถี จ.ศ. ๙๕๔
วันเถลิงศกตรงกับวันพฤหัสบดีที่ ๙ เมษายน นายฉันทิชย์ทราบว่า วันเถลิงศกเป็นวันพฤหัสบดี
แต่คิดว่าตรงกับวันที่ ๑๖ เมษายน เหมือนในปัจจุบัน จึงคำานวณวันยุทธหัตถีล่ากว่าความจริง
*จากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ๒๕๕๒. ๙๐ ปี ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร. กรุงเทพฯ:
อักษรสยามการพิมพ์.
135
