Page 66 -

โครงการรวบรวมและจัดทําวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
64 Thai J. For. 35 (1) : 62-73 (2016)

ค�ำน�ำ ลักษณะภูมิประเทศเป็นภูเขาและที่ราบ ระดับความสูง
12-603 เมตร (MSL) ปริมาณน�้าฝนรายปีเฉลี่ย 1,942
บริการของระบบนิเวศ (ecosystem services) เป็น มิลลิเมตร ลักษณะภูมิอากาศ มี 2 ฤดู คือ ฤดูร้อน และฤดู
คุณค่าและหน้าที่ของระบบนิเวศที่เอื้ออ�านวยประโยชน์ ฝน (Meteorological Department, 2012) ปริมาณน�้าท่าวัดที่
ต่อการด�ารงชีวิตและให้ความสุขแก่มนุษย์ ประกอบด้วย สถานีตรวจวัดน�้าท่า X.53A บริเวณบ้านวังไผ่ อ�าเภอเมือง
4 ด้าน ได้แก่ บริการด้านเสบียง (provisioning service) จังหวัดชุมพร เฉลี่ย 376.47 ล้านลูกบาศก์เมตรต่อปี ปริมาณ
บริการด้านการควบคุม (regulating service) บริการด้าน ตะกอนที่ถูกพัดพามากับน�้า (delivered sediment) เฉลี่ย

สนับสนุน (supporting service) และด้านวัฒนธรรมและ 43,143.33 ตันต่อปี (Royal Irrigation Department, 2012)
นันทนาการ (culture and recreation service) (World
Resources Institute, 2005) กำรรวบรวมข้อมูล
ลุ่มน�้าคลองชุมพร เป็นแหล่งต้นน�้าที่ส�าคัญ รวบรวมข้อมูลทุติยภูมิ ประกอบด้วย แผนที่
มีคลองชุมพรเป็นล�าน�้าสายหลัก ไหลจากทิศตะวันตก ภูมิประเทศ มาตราส่วน 1:50,000 ล�าดับชุด L7018 ของ
ไปทิศตะวันออก ผ่านตัวเมืองชุมพรซึ่งเป็นพื้นที่รับน�้า กรมแผนที่ทหาร ระวาง 4729 I, 4730 II และ 4830 III
ก่อนจะไหลลงสู่ทะเล ในพื้นที่ลุ่มน�้ามีปัญหาการบุกรุก แผนที่การใช้ประโยชน์ที่ดิน ปี พ.ศ. 2543, พ.ศ. 2555 และ
พื้นที่ป่าเพื่อปลูกยางพารา ปาล์มน�้ามัน และสวนผลไม้ ข้อมูลชุดดิน จากกรมพัฒนาที่ดิน แผนที่ภาพถ่ายทาง
ท�าให้ความสามารถในการกักเก็บน�้าของดินตามธรรมชาติ อากาศสี ปี พ.ศ. 2545 แผนที่ป่าสงวนแห่งชาติ และแผนที่

ลดลง (Tangtham, 1984) ส่งผลให้ปริมาณน�้าท่าและ ป่าอนุรักษ์ จากกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช
ปริมาณตะกอนในล�าน�้าเพิ่มขึ้น เกิดปัญหาน�้าท่วมบริเวณ ภาพถ่ายจากดาวเทียม Landsat-5TM ปี พ.ศ. 2555 จาก
พื้นที่ตอนล่างทุกปี องค์การเทคโนโลยีอวกาศและสารสนเทศ มหาชน ข้อมูล
การศึกษาวิจัยครั้งนี้ เป็นการประเมินเชิงปริมาณ สภาพภูมิอากาศของกรมอุตุนิยมวิทยา ข้อมูลปริมาณ
ของบริการของระบบนิเวศ บริเวณลุ่มน�้าคลองชุมพร น�้าท่าและปริมาณตะกอน จากกรมชลประทาน เป็นต้น
ที่ส�าคัญ 3 ด้าน ประกอบด้วย ปริมาณน�้าท่า การอนุรักษ์ กำรเก็บข้อมูล
หน้าดิน และการรักษาความอุดมสมบูรณ์ของดิน ของ เก็บข้อมูลความคิดเห็นของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย

รูปแบบการใช้ที่ดินในปัจจุบัน และตามภาพเหตุการณ์ เกี่ยวกับความต้องการการใช้ที่ดินในพื้นที่ลุ่มน�้า โดย
การใช้ที่ดินในอนาคต ประเมินมูลค่าทางเศรษฐศาสตร์ การจัดประชุมกลุ่ม (focus group) แล้วเลือกตัวแทน
การสูญเสียธาตุอาหาร และค่าใช้จ่ายในการขุดลอก เข้าร่วมประชุมแบบเจาะจงตัวบุคคลที่เป็นผู้ให้ข้อมูล
ตะกอนที่เกิดจากการชะล้างพังทลายของดิน และเสนอ หลัก (key informants) และตัวแทนของแต่ละต�าบล
แนะรูปแบบการใช้ที่ดินที่เหมาะสม ส�าหรับการใช้ที่ดิน ที่ผู้น�าชุมชนเป็นผู้คัดเลือกจาก 5 ต�าบล ครอบคลุมทุก
บริเวณลุ่มน�้าคลองชุมพรในอนาคต
ประเภทการใช้ที่ดินในพื้นที่ลุ่มน�้า รวม 30 คน ใช้แบบ

อุปกรณ์ และวิธีกำร สัมภาษณ์และจดบันทึก แบ่งเป็น 5 กลุ่ม ประกอบด้วย
กลุ่มเกษตรกร 7 คน กลุ่มประชาชนทั่วไป 5 คน กลุ่ม
พื้นที่ศึกษำ ผู้น�าท้องถิ่น 5 คน กลุ่มผู้แทนองค์การบริหาร
ลุ่มน�้าคลองชุมพร ตั้งอยู่ที่อ�าเภอกระบุรี จังหวัด ส่วนต�าบล 5 คน และกลุ่มนักวิชาการ 8 คน

ระนอง และอ�าเภอเมือง จังหวัดชุมพร เนื้อที่ประมาณ 300 เก็บข้อมูลดินในพื้นที่ลุ่มน�้าที่มีความลาดชัน
ตารางกิโลเมตร ประกอบด้วย 3 ลุ่มน�้าย่อย คือ ลุ่มน�้า มากกว่า 35 เปอร์เซ็นต์ (slope complex) และตามลักษณะ
คลองท่าไม้ลาย ลุ่มน�้าคลองกุ่ม และลุ่มน�้าคลองหินโล่ ทางธรณีวิทยา (Geology) 2 ประเภท คือ หินยุค Permian