Page 49 -
P. 49
โครงการรวบรวมและจัดทําวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
วารสารวนศาสตร 35 (1) : 45-61 (2559) 47
์
เกิดขึ้นด้วยตัวเอง ชนิดไม้ที่น�ามาปลูกจึงต้องเป็นไม้ที่ อุปกรณ์ และวิธีกำร
เป็นไม้เบิกน�าที่มีลักษณะทนทานต่อพื้นที่เสื่อมโทรม แปลงทดลอง
และแห้งแล้งได้ดี ซึ่งอาจเป็นไม้ต่างถิ่นก็ได้ เพื่อให้พืช การศึกษาด�าเนินการโดยท�าการวางแปลง
สามารถปกคลุมในพื้นที่ได้บ้าง การฟื้นฟูผลผลิต (Forest ตัวอย่างขนาด 40 × 20 เมตร เนื่องจากมีขนาดที่พอจะ
Rehabilitation) เป็นการฟื้นฟูในพื้นที่ป่าก�าลังฟื้นตัว สามารถอธิบายลักษณะของสังคมพืชได้ และสามารถ
(secondary forest) หรือป่าดั้งเดิม (primary forest) ที่มี จะเลือกต�าแหน่งแปลงตัวอย่างในพื้นที่ที่ด�าเนินการได้
ความเสื่อมโทรมซึ่งผลผลิตก�าลังตกต�่า โดยมีเป้าหมาย อย่างเหมาะสม โดยแบ่งแปลงย่อยขนาด 10 × 10 เมตร
ติดตั้งกระบะรองรับซากพืช (litter trap) ทรงสี่เหลี่ยม
เพื่อฟื้นฟูผลผลิตให้กลับคืนมามากขึ้น ซึ่งผลผลิตที่ จตุรัส ท�าจากไม้ ขนาดหน้าตัด 1 × 1 เมตร ด้านบนเปิด
เพิ่มขึ้นนั้นอยู่ในรูปของเนื้อไม้ ชนิดไม้ที่ปลูกจึงอาจ โล่ง ด้านล่างมีตาข่ายไนล่อนเป็นตัวรองรับซากพืช โดย
เป็นไม้ต่างถิ่นหรือไม้ท้องถิ่นที่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจใน ก้นตาข่ายมีความลึกประมาณ 0.7 เมตร แล้วน�ากระบะ
รูปแบบสวนป่าโดยมุ่งหวังให้พืชพรรณและสัตว์ป่า รองรับซากพืชติดตั้งกับเสา โดยให้ปากกระบะรองรับ
ดั้งเดิมกลับคืนมาบางส่วนอีกด้วย และการฟื้นฟูระบบนิเวศ ซากพืชสูงจากพื้นดิน 1 เมตร โดยท�าการติดตั้งที่บริเวณ
(Forest Restoration) เป็นการฟื้นฟูป่าโดยมุ่งให้ระบบนิเวศ กลางแปลงย่อยทุกแปลง (8 กระบะต่อ 1 แปลงตัวอย่าง)
(Figure 1) ในพื้นที่ป่าไม้ที่เกิดจากการฟื้นฟู 3 รูปแบบ
ดั้งเดิมกลับคืนมาอีกครั้งทั้งทางด้านผลผลิต โครงสร้าง ซึ่งด�าเนินการปลูกมาแล้วประมาณ 15 ปี ในพื้นที่อ�าเภอ
ป่า และความหลากหลายทางชีวภาพ (FRIS, 2003) เมาะ จังหวัดล�าปาง พื้นที่ละ 3 แปลง คือ พื้นที่ฟื้นฟูด้วย
ในการฟื้นฟูป่าเสื่อมโทรมแต่ละรูปแบบนั้น การบูรณะให้เกิดผลผลิตใหม่ (Forest Reclamation) ใน
มีวิธีในการฟื้นฟูที่แตกต่างกัน ซึ่งส่งผลต่อลักษณะทาง บริเวณที่ผ่านมาท�าเหมืองมาแล้วในพื้นที่เหมืองแม่เมาะ
นิเวศวิทยาภายหลังการฟื้นฟูแตกต่างกันไปอีกด้วย ใน ของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (MM) พื้นที่
การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงลักษณะ ฟื้นฟูผลผลิต (Forest Rehabilitation) ในบริเวณสวนป่า
แม่เมาะขององค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ (MMP) และ
เชิงปริมาณในแง่ของปริมาณการร่วงหล่นของซากพืช พื้นที่ฟื้นฟูระบบนิเวศ (Forest Restoration) โดยโครงการ
ของสังคมพืชที่ผ่านการฟื้นฟูในรูปแบบที่แตกต่างกัน ปลูกป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติฯ ต�าบลจางเหนือ (FPT)
ในท้องที่อ�าเภอแม่เมาะ จังหวัดล�าปาง ซึ่งมีการทดลอง ซึ่งทั้ง 3 พื้นที่มีระบบนิเวศป่าดั้งเดิมเป็นป่าเบญจพรรณ
ปลูกฟื้นฟูในพื้นที่ที่ผ่านการท�าเหมืองลิกไนต์ที่มีอายุ (mixed deciduous forest) โดยในระหว่างท�าการศึกษา
ยาวนานที่สุดของเหมืองทางภาคเหนือ ซึ่งยังมีการศึกษา นั้นไม่มีการจัดการกับไฟป่าและสัตว์ป่าที่จะเข้ามาใน
เกี่ยวกับสังคมพืชน้อยมาก เพื่อน�าผลที่ได้มาประเมิน แปลง เนื่องจากการศึกษาในครั้งนี้ต้องการศึกษาปริมาณ
การร่วงหล่นของซากพืชภายใต้สภาพแวดล้อมจริงของ
ประสิทธิผลที่เกิดขึ้นของสังคมพืชที่ผ่านการฟื้นฟูใน สังคมพืชต่างๆ โดยอุณหภูมิเฉลี่ยและปริมาณน�้าฝน
รูปแบบต่างๆ ซึ่งผลการศึกษาที่ได้สามารถน�าเป็นข้อมูล เฉลี่ยในแต่ละเดือนของอ�าเภอแม่เมาะ จังหวัดล�าปาง
พื้นฐานเพื่อน�าไปศึกษาต่อไปในอนาคต ปี 2554 ได้แสดงใน Figure 2
