Page 27 -
P. 27
โครงการรวบรวมและจัดทําวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
วารสารสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ ปีที่ 41 ฉบับที่ 2 21
ร่มโพธิ์ทอง ซึ่งชุมชนร่มโพธิ์ทองนำหลักการมีส่วนร่วมของชุมชนมาเป็นแนวคิดสำคัญในการบริหาร
จัดการป่า โดยเปลี่ยนสภาพจากป่าเสื่อมโทรมในอดีตเป็นป่าอุดมสมบูรณ์ในปัจจุบัน และกลายเป็นชุมชน
ตัวอย่างด้านการจัดการป่า โดยได้รับรางวัลลูกโลกสีเขียวประเภทกลุ่มองค์กรอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ
ในปี พ.ศ. 2548 (ศูนย์วนศาสตร์ชุมชนเพื่อคนกับป่า-ประเทศไทย, ม.ป.ป.)
แม้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 มาตรา 66 และมาตรา 67 ได้รองรับ
สิทธิของชุมชนในการเข้ามามีส่วนร่วมในการบริหารจัดการป่า อย่างไรก็ดี ในทางปฏิบัติมาตรการของ
ชุมชนสามารถใช้บังคับได้เพียงคนในชุมชน ไม่อาจบังคับใช้กับบุคคลภายนอกได้ มาตรการทางกฎหมาย
จึงมีความสำคัญในฐานะที่เป็นเครื่องมือของรัฐในการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติเพื่อสร้าง
ประโยชน์สุขต่อชุมชนและสังคมโดยรวม การออกมาตรการทางกฎหมายจึงหลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะต้องศึกษา
ความสอดคล้องของวิถีชุมชนกับมาตรการทางกฎหมายที่ออกมาบังคับใช้
ทั้งนี้ การศึกษางานวิจัยที่เกี่ยวข้องพบว่า งานวิจัยส่วนใหญ่เป็นการศึกษาแยกสาขาวิชากัน
ระหว่าง มิติด้านชุมชนที่มุ่งศึกษาการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการป่า และมิติด้านกฎหมายที่มุ่ง
ศึกษามาตรการทางกฎหมายเพื่อการจัดการป่า ในการวิจัยครั้งนี้จึงให้ความสำคัญกับการบูรณาการ
ระหว่างการศึกษาชุมชนและการศึกษาด้านกฎหมาย เพื่อนำไปสู่การนำเสนอมาตรการทางกฎหมายในการ
บริหารจัดการป่าโดยอาศัยการมีส่วนร่วมของประชาชนที่มีความสอดคล้องกับวิถีของชุมชนต่อไป
วัตถุประสงค์ของการวิจัย
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ ดังนี้
1. เพื่อศึกษากระบวนการจัดการป่าโดยอาศัยการมีส่วนร่วมของชุมชน ในเขตพื้นที่ป่าชุมชนร่ม
โพธิ์ทอง ตำบลคลองตะเกรา อำเภอท่าตะเกียบ จังหวัดฉะเชิงเทรา
2. เพื่อศึกษามาตรการทางกฎหมายของประเทศไทยในการจัดการป่า
3. เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนากฎหมายในการบริหารจัดการป่าโดยอาศัยการมีส่วนร่วมของ
ชุมชนที่เหมาะสมในประเทศไทย
วิธีการวิจัย
การวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ซึ่งเน้นการวิเคราะห์กฎหมายร่วมกับข้อมูลจากภาค
สนาม ทั้งนี้ การศึกษากฎหมายเปรียบเทียบใช้การวิจัยเอกสาร จากตำรา บทความวิชาการ และรายงาน
วิจัย ส่วนการศึกษาภาคสนามใช้การวิจัยสนาม ในระหว่างเดือนตุลาคม 2556 ถึงเดือนกันยายน 2557 ณ
พื้นที่ป่าชุมชนร่มโพธิ์ทอง ตำบลคลองตะเกรา อำเภอท่าตะเกียบ จังหวัดฉะเชิงเทรา ประชากรของการ
ศึกษา คือ ประชาชนในพื้นที่ชุมชนบ้านร่มโพธิ์ทอง โดยใช้การเลือกตัวอย่างแบบเจาะจงและกำหนดขนาด
ตัวอย่างจากความเหมาะสมด้านระยะเวลาในการเก็บข้อมูลและความหลากหลายของประชากรในพื้นที่
ดังนี้
