Page 25 -

โครงการรวบรวมและจัดทําวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

J. of Soc Sci & Hum. 41(2): 19-31 (2015) ว. สังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ 41(2): 19-31 (2558)

การบริหารจัดการป่าโดยอาศัยการมีส่วนร่วมของชุมชน:

กรณีศึกษาป่าชุมชนร่มโพธิ์ทอง อำเภอท่าตะเกียบ จังหวัดฉะเชิงเทรา*

The Management of Forestry through Community Participation:

A Case Study of Romphothong Community Forest,

Thatakiab District, Chachoengsao Province

ผศ.ดร.กังสดาล เชาว์วัฒนกุล**
Asst. Prof. Dr. Kangsadan Chaowatthanakun

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการจัดการป่าโดยอาศัยการมีส่วนร่วมของชุมชนใน
เขตพื้นที่ป่าชุมชนร่มโพธิ์ทอง อำเภอท่าตะเกียบ จังหวัดฉะเชิงเทราตลอดจนมาตรการทางกฎหมายของ

ประเทศไทยในการจัดการป่าและแนวทางการพัฒนากฎหมายในการบริหารจัดการป่าโดยอาศัยการมี
ส่วนร่วมของชุมชนที่เหมาะสมในประเทศไทย ผลการศึกษาพบว่า สมาชิกในชุมชนร่มโพธิ์ทองมีส่วนร่วม
ในกระบวนการจัดการป่า 4 ขั้นตอน ได้แก่การมีส่วนร่วมในการรวมกลุ่มป่าชุมชนร่มโพธิ์ทองการมี

ส่วนร่วมในการคัดเลือกคณะกรรมการการมีส่วนร่วมในการกำหนดและรักษากติกาและการมีส่วนร่วมใน
กิจกรรมเกี่ยวกับป่าชุมชนการมีส่วนร่วมในการจัดการป่าชุมชนดังกล่าวส่งผลให้สมาชิกในชุมชนรู้สึกมี
ส่วนร่วมในการเป็นเจ้าของ และทำให้สมาชิกยิ่งตระหนักถึงความสำคัญของป่าชุมชนที่เป็นแหล่งดำรง
ชีวิตประจำวันจึงอาจกล่าวได้ว่าความสำเร็จของป่าชุมชนร่มโพธิ์ทองเกิดขึ้นจากชุมชน การทบทวน
มาตรการทางกฎหมายในต่างประเทศ พบว่ามาตรการทางกฎหมายที่รองรับสิทธิของชุมชนในการจัดการ

ทรัพยากรธรรมชาติจะส่งเสริมให้เกิดการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติที่ประสบความสำเร็จได้
อย่างไรก็ตาม แม้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา66และมาตรา 67 ได้วางหลัก
รับรองสิทธิของชุมชนในการเข้ามามีส่วนร่วมในการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติแต่กฎหมายระดับ

* บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งจากโครงการวิจัยเรื่อง การบริหารจัดการป่าโดยอาศัยการมีส่วนร่วมของชุมชน: จากวิถีชุมชนสู่มาตรการทาง
กฎหมาย ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากทุนอุดหนุนนวิจัยมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ประจำปี 2557
This article is part of a research project “Forest management by community participation: The community
way through the legislative measures”, supported by Kasetsart University, 2014.
** ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ประจำภาควิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
Lecturer, Department of Sociology and Anthropology, Faculty of Social Sciences, Kasetsart University.
Corresponding author, e-mail : fsockdc@ku.ac.th