Page 80 -

โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

วารสารมนุษยศาสตร์ ปีที่ 21 ฉบับที่ 1 (มกราคม- มิถุนายน 2557) 69

ไม่รอบคอบ ในขณะเดียวกัน ก็เป็นการตักเตือนพระราชาให้เห็นโทษของความไม่
รอบคอบด้วย เช่นเรื่อง “ชาวไร่กับพังพอน” ชาวไร่สามีภรรยาสังหารพังพอนที่
ตนเลี้ยงไว้เพราะเข้าใจผิดว่าพังพอนกัดลูกของตนตาย เมื่อรู้ความจริง ทั้งสองจึง

ต้องเสียใจด้วยลูกและสัตว์เลี้ยง

ส่วนคนพาลที่เป็นบริวารนั้นมักท างานไม่รอบคอบ ท าให้เกิดผล
เสียแก่ส่วนรวม ดังในเรื่องสุรัพภชาดก พระโพธิสัตว์แสดงค าสอนเรื่องโทษของ

การคบคนพาล มีนิทานเรื่อง “บุรุษบัณฑิต” กล่าวถึง ชายคนหนึ่งเลี้ยงคนพาลไว้
เป็นบริวารคอยดูแลบ้านเรือน แต่เพราะความไม่รอบคอบของบริวารเหล่านั้น
ละเลยจนไฟไหม้เรือน ท าบุตรของผู้เป็นนายถึงแก่ความตาย

ส่วนตัวละครหญิงร้าย เน้นลักษณะความเป็นผู้มีมารยามาก
หลอกลวงชายที่เป็นคู่ครองให้เป็นทุกข์ ดังในเรื่องปทุมชาดกว่าด้วยกลแห่งสตรี
พระโพธิสัตว์ถูกพระมเหสีของพระราชบิดาใส่ร้าย ท าให้พระองค์ถูกสั่งลงโทษ

ประหาร บรรดามนตรีพยายามช่วยเหลือด้วยการเล่านิทานโน้มน้าวพระราชบิดา
นิทานที่เล่าแสดงโทษของหญิงร้ายที่ใช้มารยาหลอกลวงชายให้หลงเชื่อ บางเรื่อง
แสดงลักษณะหญิงร้ายที่เป็นผู้มักมากในกามจนไม่ค านึงถึงความถูกต้อง ทั้งยังท า
อุบายปกปิดความชั่วของตนจากสามี เช่น เรื่อง “นางมะลิการาชเทวี” กล่าวถึง
นางมะลิการาชเทวีไม่อาจควบคุมก าหนัดของตนได้ ไปเสพสมกับสุนัข แล้วท ากล

ปกปิดพระราชสวามี บางเรื่องแสดงพฤติกรรมหญิงร้ายที่คิดร้ายแก่สามีของตน
เช่น เรื่อง “นางมูลฉินทกี” กล่าวถึงนางมูลฉินทกีล่อลวงสามีไปให้โจรสังหารและ
เป็นชู้กับโจรนั้นแทน

ส่วนเรื่องคุณของการคบบัณฑิตมุ่งแสดงว่า การคบบัณฑิตย่อม
เป็นประโยชน์แก่ผู้คบหา อาจช่วยเหลือให้รอดพ้นจากอันตรายได้ เช่น ในธนัญชัย
บัณฑิตชาดก พระโพธิสัตว์แสดงค าสอนเรื่องประโยชน์ของการคบบัณฑิต ได้เล่า

นิทานซ้อนเรื่อง “ผลไม้พิษ” ประกอบ กล่าวถึงพ่อค้าทั้งหลายรอดชีวิตจากผลไม้
ั
ั
พิษเพราะเชื่อฟงบุตรเศรษฐีผู้มีปญญา นอกจากนี้ ในบางครั้งการคบบัณฑิตยัง
ช่วยชักน าให้ผู้ที่คบหามีความประพฤติดีขึ้น เช่นในสุรัพภชาดก พระโพธิสัตว์