Page 51 -

โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

40 วารสารมนุษยศาสตร

สรุปผลและขอเสนอแนะ
การศึกษาอุปลักษณของคําวา “กิเลส” ในภาษาไทย โดยใชขอมูลจากงาน
เขียนทางวิชาการ งานเขียนกึ่งวิชาการ เรื่องแตง หนังสือพิมพ และเบ็ดเตล็ด ใน
คลังขอมูลภาษาไทยแหงชาติ (Thai National Corpus) ของภาควิชาภาษาศาสตร
คณะอักษรศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยนั้น ทําใหพบวา ผูใชภาษาไทยมีการใช
ถอยคําอุปลักษณที่สะทอนมโนทัศนเกี่ยวกับกิเลส 9 มโนอุปลักษณ ไดแก [กิเลส

คือ สิ่งมีชีวิต] [กิเลส คือ วัตถุสิ่งของ] [กิเลส คือ ศัตรู] [กิเลส คือ สิ่งสกปรก] [กิเลส
คือ สิ่งลอตาลอใจ] [กิเลส คือ ไฟ] [กิเลส คือ ความมืดมัว] [กิเลส คือ ของเหลว] และ
[กิเลส คือ โรค] ทั้งนี้มโนทัศนตางๆ สะทอนมุมมองความคิดหรือความเขาใจ
เกี่ยวกับกิเลสดวยวา กิเลสเปนสิ่งที่มนุษยจะตองตระหนักรูและหลีกเลี่ยง รวมทั้ง
มนุษยยังจะตองดํารงจิตของตนใหอยูในความถูกตองจึงจะหลุดพนจากกิเลส
เพื่อที่จะใหบรรลุเปาหมายในชีวิต นั่นคือ การที่มนุษยมีจิตใจที่ผองใสและปราศจาก
กิเลส ซึ่งสอดคลองกับความเชื่อทางพุทธศาสนาที่วา กิเลสเปนสาเหตุของการทําให
จิตใจของมนุษยเศราหมองและขัดขวางความเจริญทางจิต กลาวคือ มนุษยจะถูก
กระตุนหรือเรงเราจากกิเลสที่อยูภายในจิตใจทําใหแสดงพฤติกรรมตางๆ ออกมา
ตามเงื่อนไขของกิเลสซึ่งเปนตนตอทําใหชีวิตของมนุษยเกิดปญหาทั้งในระยะสั้น
และระยะยาว ดวยเหตุนี้มนุษยจึงตองควบคุม ระงับและปองกันกิเลส เพื่อมิใหกิเลส
ตางๆ เกิดขึ้นและครอบงําจิตใจของตน ดวยการใชหลักไตรสิกขาเปนแนวทางในการ
แกปญหาเพื่อที่จะนําพาชีวิตของตนใหพบแตความสุข (พระมหาธีระพล สุขแสง,
2546)

ดังนั้นการที่จะสอนใหมนุษยเขาใจและตระหนักรับรูถึงสิ่งที่เปนนามธรรม

ไดงายขึ้นนั้นจําเปนจะตองใชอุปลักษณเปนเครื่องมือในการอธิบายและถายทอด
ความหมายไปสูกลุมคนซึ่งอยูในสังคมและวัฒนธรรมเดียวกันจึงจะสามารถรับรูและ
เขาใจความหมายของสิ่งที่เปนนามธรรมนั้นไดตรงกัน

การศึกษาในครั้งนี้จึงเปนเครื่องยืนยันใหเห็นวา ผูสงสารซึ่งเปนผูใช
ภาษาไทยมีการรับรูและเขาใจความหมายของคําวา “กิเลส” และใชอุปลักษณเปน
เครื่องมือหรือเปนกลวิธีที่จะชวยในการอธิบายและถายทอดความหมายของคําวา
“กิเลส” ไปยังผูรับสารเพื่อใหเกิดการรับรูและเขาใจความหมายของคําวา “กิเลส” รวมกัน