Page 48 -

โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ปที่ 19 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม-ธันวาคม 2555) 37

การหลีกเลี่ยงจากกิเลส และการจัดการหรือกําจัดกิเลส โดยมุมมองของกิเลสที่
สะทอนจากการใชถอยคําอุปลักษณเชิงมโนทัศนมีดังนี้

1. กิเลสเปนสิ่งที่มนุษยจะตองตระหนักรูและหลีกเลี่ยง
กลาวคือ มนุษยสามารถรับรูและเขาใจความหมายของกิเลส แลวมองวา

กิเลสมีตัวตนหรือสามารถจับตองได มนุษยก็จะสามารถหลีกเลี่ยง ระงับ หรือกําจัด
กิเลสได สะทอนจากคุณลักษณะเดนทางความหมายที่เชื่อมโยงเขากับมโนอุปลักษณ
ตางๆ ไดแก [กิเลส คือ สิ่งมีชีวิต] กลาวคือ การที่ผูใชภาษาไทยเปรียบเทียบ
กิเลสซึ่งเปนสิ่งที่เปนนามธรรมกับสิ่งมีชีวิต ยอมสะทอนใหเห็นวาผูใชภาษาไทยมี
มุมมองวากิเลสเปนสิ่งที่เราตองตระหนักรูและควรรูใหเทาทัน ไมลุมหลงหรือยอมให

กิเลสเหลานั้นครอบงํา ในสวนของมโนอุปลักษณ [กิเลส คือ วัตถุสิ่งของ] สะทอนให
เห็นลักษณะ รูปราง และปริมาณของกิเลสที่มีอยูในตัวของมนุษย ดังนั้นมนุษยที่
อยากจะหลุดพนจากกิเลสตองตระหนักรูถึงกิเลสของตนเองอยูเสมอ เพื่อที่จะหาทาง
ปองกันและหลีกเลี่ยงจากกิเลสเหลานั้น นอกจากนี้มโนอุปลักษณ [กิเลส คือ ศัตรู]
ยังสะทอนใหเห็นวา มนุษยตองตระหนักรูถึงกิเลสที่มีอยูในตัวเอง ตองรูจักปองกัน
และหาวิธีการจัดการกับกิเลสเหลานั้น ทั้งนี้ธรรมะจะเปนอาวุธสําคัญที่จะชวยให

มนุษยสามารถปราบปรามศัตรูหรือกิเลสเหลานั้นได อยางไรก็ตาม ผูวิจัยยังพบวา
ผูใชภาษาไทยยังใชมโนอุปลักษณ [กิเลส คือ สิ่งสกปรก] เพื่อแสดงใหมนุษยเห็นวา
กิเลสเปนสิ่งไมดีซึ่งมนุษยควรหลีกเลี่ยง นอกจากนี้ผูวิจัยยังพบมโนอุปลักษณที่วา
[กิเลส คือ สิ่งลอตาลอใจ] ซึ่งสะทอนใหเห็นวา กิเลสเปนเพียงสิ่งที่ทําใหมนุษยลุม

หลง เปนความสุขเพียงชั่วครูชั่วยาม ไมจีรังยั่งยืน ดังนั้นเราจึงตองรูเทาทันและรูจัก
หลีกเลี่ยงจากกิเลส นอกจากนี้มโนอุปลักษณ [กิเลส คือ ไฟ] ยังสะทอนใหเห็นวา
กิเลสเปนสิ่งที่ทําใหมนุษยนั้นเกิดทุกข และเกิดความรอนอกรอนใจจนทําใหจิตของ
มนุษยไมสงบ ดังนั้นมนุษยตองรูเทาทันและหลีกเลี่ยงเพื่อไมใหกิเลสเหลานั้นเขามา
แผดเผาหรือครอบงําจิตใจของเราได และการใชมโนอุปลักษณ [กิเลส คือ ของเหลว]
ยังสะทอนใหเห็นวา มนุษยตองตระหนักรูและใชชีวิตอยางมีสติเพื่อหลีกเลี่ยงไมให

กิเลสเหลานั้นแทรกซึมจิตใจของเราได