Page 232 -
P. 232
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
5.1 ธาตุอาหารจากดินถึงราก
ก่อนที่เซลล์รากพืชจะดูดธาตุอาหารรูปที่เป็นประโยชน์ ธาตุอาหารต้องมาถึงรากพืช ซึ่งมาได้ 3
วิธี คือ การแพร่ (diffusion) ของธาตุอาหาร การเคลื่อนที่ของไอออนมาพร้อมกับน�้าในดิน (mass flow)
และ รากยืดตัวออกไปพบธาตุอาหาร (root interception)
5.1.1 การแพร่ของธาตุอาหาร
การแพร่ของธาตุอาหาร หมายถึงการเคลื่อนที่ของโมเลกุล (เช่น ยูเรีย) หรือไอออน ซึ่ง
เคลื่อนที่ในน�้าจากบริเวณที่มีความเข้มข้นสูงกว่าไปยังบริเวณที่มีความเข้มข้นต�่ากว่า จนกระทั่งความเข้มข้น
ของโมเลกุลหรือไอออนของธาตุอาหารเกิดความสมดุล คือความเข้มข้นเท่ากัน จึงหยุดแพร่
ดังนั้นธาตุอาหารในดินจากส่วนที่ห่างจากรากซึ่งมีความเข้มข้นสูงกว่า จะแพร่มายังราก
ซึ่งเป็นบริเวณที่มีความเข้มข้นต�่ากว่า การที่รากพืชดูดธาตุอาหารจากดินตลอดเวลา ท�าให้ความเข้มข้น
บริเวณรากต�่าลงเสมอ จึงส่งเสริมการแพร่ของธาตุอาหารจากดินส่วนอื่นมายังราก การใส่ปุ๋ยที่ละลายง่าย
ก็เป็นอีกวิธีหนึ่ง ที่ท�าให้ความเข้มข้นของธาตุอาหารในดินสูง และมีการแพร่มายังรากได้เร็ว (ภาพที่ 7.2
และ 7.3)
5.1.2 การเคลื่อนที่ของไอออนมาพร้อมกับน�้าในดิน
เนื่องจากธาตุอาหารรูปที่เป็นประโยชน์ คือ ไอออนละลายอยู่ในน�้า และน�้ามีการเคลื่อนที่
เข้าหารากอย่างต่อเนื่องเมื่อรากดูดน�้าจากดิน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเวลากลางวันซึ่งรากดูดน�้ามากเพราะ
ใบพืชมีการคายน�้าสูง ดังนั้นการให้น�้าจนดินมีความชื้นอย่างเพียงพออยู่เสมอ จะท�าให้ธาตุอาหารในดิน
มีการละลายและเคลื่อนที่มากับน�้าจนถึงรากพืชอย่างต่อเนื่อง
ภาพที่ 7.2 ขั้นตอนการดูดธาตุอาหารของรากพืช
228 หลักการธาตุอาหารพืช ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว
