Page 231 -
P. 231
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ความจุบัฟเฟอร์ของธาตุอาหารในดินสูง ถ้าดินมีค่าความจุในการแลกเปลี่ยนแคตไอออน (CEC)
สูง เช่น ดินเนื้อละเอียดและมีอินทรียวัตถุสูง อย่างไรก็ตามแร่ดินเหนียวแต่ละชนิดมีค่า CEC ต่างกัน เช่น
มอนต์มอริลโลไนต์มี CEC สูงกว่าเคโอลิไนต์ ดังนั้นสัดส่วนของแร่ดินเหนียวต่างๆ ที่เป็นองค์ประกอบของ
ดินจึงมีความส�าคัญต่อความจุบัฟเฟอร์ของธาตุอาหารในดินด้วย
หากความจุบัฟเฟอร์ของธาตุอาหารหนึ่งลดลง จนไม่สามารถสนองธาตุนั้นให้แก่พืชอย่างเพียงพอ
จ�าเป็นต้องใส่ปุ๋ยที่มีธาตุนั้นเพื่อแก้ปัญหา ดังตัวอย่างนี้
1) ความจุบัฟเฟอร์ของโพแทสเซียมจะสูงอยู่ได้ เมื่อสมดุลตามธรรมชาติระหว่างองค์ประกอบ
ต่างๆ ในดิน ท�าให้โพแทสเซียมที่แลกเปลี่ยนได้ในดินสูง แต่ถ้ารากพืชดูดโพแทสเซียมไอออนไปใช้อย่าง
ต่อเนื่อง จนท�าให้โพแทสเซียมที่แลกเปลี่ยนได้ลดลง ถึงระดับที่ไม่อาจรักษาความเข้มข้นของโพแทสเซียม
ในสารละลายดินให้สูงเพียงพอส�าหรับพืชได้ พืชก็จะขาดแคลนโพแทสเซียม การใส่ปุ๋ยโพแทชจะช่วยเพิ่ม
ปริมาณของโพแทสเซียมที่แลกเปลี่ยนได้ให้สูงขึ้นมาใหม่ เป็นการเพิ่มความจุบัฟเฟอร์ของโพแทสเซียม
ในดินอีกครั้งหนึ่ง
2) ในกรณีความจุบัฟเฟอร์ของฟอสฟอรัสก็เช่นเดียวกัน เมื่อลดลงก็ต้องใส่ปุ๋ยฟอสเฟต เพื่อเพิ่ม
ปริมาณของฟอสเฟตที่ดูดซับ ในขณะที่ฟอสเฟตบางส่วนตกตะกอนในดิน แต่ก็ยังมีบทบาทในการเพิ่ม
ความจุบัฟเฟอร์ของฟอสเฟตด้วย
ดังที่ได้กล่าวแล้วว่าความจุบัฟเฟอร์ของของธาตุอาหารในดิน มีความส�าคัญอย่างมากต่อความ
เป็นประโยชน์ของธาตุอาหารในดิน และดินเหนียวมีความจุบัฟเฟอร์ของของธาตุอาหารสูงกว่าดินทราย
(BCclay > BCsand) การใส่ปุ๋ยฟอสเฟตในดินเหนียวและดินทรายอัตราเท่ากัน ความเข้มข้นของฟอสฟอรัส
ในสารละลายดินของดินทรายจะสูงกว่าดินเหนียว ถ้าต้องการท�าให้ความเข้มข้นของฟอสฟอรัสใน
สารละลายดินของดินทรายเท่ากับดินเหนียว ต้องใส่ปุ๋ยฟอสเฟตในดินเหนียวอัตราสูงกว่าดินทราย
(Yong et al., 2012)
5
การดูดธาตุอาหารของเซลล์พืช
การดูดธาตุอาหารของเซลล์ คือ กระบวนการที่เซลล์พืชดูดธาตุอาหารจากสารละลายภายนอก
ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์เข้าไปสะสมภายในเซลล์ การดูดธาตุอาหารของเซลล์รากพืชจากดิน ประกอบด้วย 3
ขั้นตอน คือ 1) ธาตุอาหารในดินเคลื่อนย้ายมายังรากพืช 2) ธาตุอาหารเข้าไปในผนังเซลล์ และ 3) การดูด
ธาตุอาหารโดยโปรตีนขนส่ง (transport protein) ที่เยื่อหุ้มเซลล์ (ภาพที่ 7.2) (ยงยุทธ, 2558)
ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว หลักการธาตุอาหารพืช 227
