Page 144 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ตอนที่ 2

ดินที่ได้รับผลกระทบจากเกลือ

1. ประเภทของดินที่ได้รับผลกระทบจากเกลือ
ในข้อนี้จะอธิบายการจ�าแนกและเปรียบเทียบสมบัติของดินที่ได้รับผลกระทบจากเกลือแต่ละ
ประเภท

1.1 การจ�าแนกดินตามลักษณะผลกระทบจากเกลือ
ดินที่ได้รับผลกระทบจากเกลือ (salt affected soils) คือ ดินซึ่งมีที่เกลือละลายง่ายหรือไอออน

ของเกลือที่ละลายง่ายมากเกินไป จนท�าให้การเจริญเติบโตของพืชลดลง เกลือที่เข้ามามีอิทธิพลต่อดิน
มีหลายชนิด แต่ที่เป็นหลัก คือ โซเดียมคลอไรด์ อาจจ�าแนกดินประเภทนี้เป็น 3 ชนิด คือ ดินเค็ม
(saline soils) ดินโซดิก (sodic soils) และดินเค็มโซดิก (saline-sodic soils) (คณาจารย์ภาควิชา

ปฐพีวิทยา, 2548; Chhabra,1996)
1.1.1 ดินเค็ม (saline soils)

ดินเค็มเป็นดินซึ่งมีเกลือที่ละลายน�้าได้ง่ายในปริมาณมาก จนท�าให้การเจริญเติบโตของ
พืชลดลง ค่าการน�าไฟฟ้า (electrical conductivity, EC ) ของสารละลายที่สกัดจากดินที่อิ่มตัวด้วยน�้า
e
o
-1
(soil saturated extract) สูงกว่า 4 เดซิซีเมนส์ต่อเมตร (dSm ) ที่ 25 C ค่าอัตราส่วนการดูดซับโซเดียม
(sodium adsorption ratio, SAR) ต�่ากว่า 13 พีเอช (pH) ของดินน้อยกว่า 8.5 (e ซึ่งเป็นตัวห้อยใน EC e
ย่อมาจาก extract ถ้าเป็นค่าการน�าไฟฟ้าของน�้าใช้ EC เมื่อ w ย่อมาจาก water)
w
ส�าหรับความหมายของค่าการน�าไฟฟ้า อัตราส่วนการดูดซับโซเดียม และพีเอชในการ
จ�าแนกประเภทของดินมีดังนี้
1) ค่าการน�าไฟฟ้าของสารละลาย เป็นปฏิภาคโดยตรงกับความเข้มข้นของอิเล็กโทรไลต์

ในสารละลายนั้น เมื่อน�าสารละลายโซเดียมคลอไรด์ซึ่งมีความเข้มข้น 9 มิลลิกรัมสมมูลย์ต่อลิตร มาวัด
-1
การน�าไฟฟ้า จะได้ค่าเท่ากับ 1 dSm (เดิมใช้หน่วยมิลลิโมต่อเซนติเมตร หรือ mmho/cm) ซึ่งสามารถ
น�าค่าการน�าไฟฟ้ามาเชื่อมโยงกับสภาพความเค็มของดินดังนี้
(1) ค�า saline เป็นคุณศัพท์ แปลว่า “เค็มเหมือนเกลือ” จึงเรียกดินที่มีเกลือมาก
ว่าดินเค็ม (saline soil) ดินนี้มีค่าการน�าไฟฟ้าของสารละลายที่สกัดจากดินที่อิ่มตัวด้วยน�้าสูงกว่า 4

เดซิซีเมนส์ต่อเมตร (dSm ) ที่ 25 C
-1
o
แม้ว่าค่าคงที่ความชื้นของดินชนิดหนึ่งมี 3 ค่า คือ ความชื้นเมื่อดินอิ่มตัว (saturation
point) ความจุความชื้นสนาม (field capacity) และจุดเหี่ยวถาวร (permanent wilting point)
การก�าหนดความชื้นดินส�าหรับวัดการน�าไฟฟ้าไว้ที่จุดอิ่มตัว มีความเหมาะสมที่สุด เนื่องจากดินในสภาพ

140 ดินนาที่เป็นปัญหาต่อการปลูกข้าว ดิน ธาตุอาหารและปุ๋ยข้าว