Page 190 -
P. 190
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
1.4 ก�รยุ่ยของก้อนดิน (slaking)
ก�รยุ่ยของก้อนดิน คือ ก�รแตกของก้อนดินแห้ง (ขน�ด >2-5 มม.) กล�ยเป็นเม็ดดินเล็ก
(ขน�ด <0.25 มม.) เมื่อก้อนดินดูดนำ้�อย่�งรวดเร็วหลังจ�กก้อนดินจมนำ้� ก�รยุ่ยเกิดขึ้นห�กก้อนดินไม่
แข็งแรงพอที่จะต่อต้�นคว�มเครียดอันเกิดจ�กก�รดูดนำ้�เข้�ไปอย่�งทันทีทันใด คว�มเครียดภ�ยในที่เกิด
ก�รจ�กดูดนำ้�อย่�งรวดเร็วของก้อนดิน คือ ก�รขย�ยตัวที่แตกต่�งกันของดินเหนียวแบบต่�งๆ ก�รดัน
ของฟองอ�ก�ศ แรงจ�กก�รเคลื่อนที่ของนำ้�และพลังง�นคว�มร้อนที่ปลดปล่อยเมื่อดินเปียก
ก�รยุ่ยของก้อนดินเป็นสมบัติตรงกันข้�มกับเสถียรภ�พของเม็ดดิน เนื่องจ�กเสถียรภ�พของ
เม็ดดินแสดงถึงระดับคว�มทนท�นของเม็ดดินต่อแรงภ�ยนอกที่ม�กระทำ� เช่น แรงกระแทกของเม็ดฝน
ที่ทำ�ให้เม็ดดินแตกกระจ�ย ดังนั้นดินซึ่งเสถียรภ�พของเม็ดดินตำ่�และยุ่ยง่�ย มีแนวโน้มที่จะเกิดแผ่นแข็ง
ผิวดินง่�ย ก�รแทรกซึมนำ้�ตำ่� คว�มชื้นที่เป็นประโยชน์ตำ่� มีนำ้�บ่�ม�ก และก�รกร่อนดินสูง
1.4.1 ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับก�รยุ่ยของของก้อนดิน มี 2 อย่�ง คือ
1) สมบัติภ�ยในของดิน ได้แก่ เนื้อดิน ชนิดของแร่ดินเหนียว และอินทรียวัตถุ แร่ดิน
เหนียวมอนต์มอริลโลไนต์ (montmrillonite) มีสมบัติในก�รขย�ยตัวม�กเมื่อเปียกและหดตัวม�กเมื่อแห้ง
ก�รยุ่ยของดินจึงขึ้นอยู่กับปริม�ณมอนต์มอริลโลไนต์ในดิน นอกจ�กนี้ยังขึ้นอยู่กับคว�มชื้นเดิมและคว�ม
รวดเร็วที่ก้อนดินดูดนำ้� กล่�วคือก�รยุ่ยของก้อนดินจะเกิดขึ้นเร็วกับกับดินแห้งซึ่งได้รับนำ้�อย่�งรวดเร็ว
2) สมบัติดินที่มีพลวัต อินทรียวัตถุส่งเสริมก�รเกิดเม็ดดินและสร้�งเสถียรภ�พของเม็ด
ดิน ดังนั้นก�รจัดก�รดินทุกด้�นที่มีผลให้ปริม�ณอินทรียวัตถุในดินลดลง ล้วนเป็นส�เหตุให้ก้อนดินยุ่ย
ง่�ยทั้งสิ้น
1.4.2 คว�มสัมพันธ์กับก�รทำ�หน้�ที่ของดิน ก�รยุ่ยของก้อนดินบ่งบอกเสถียรภ�พของเม็ด
ดิน จึงสัมพันธ์กับสภ�พของโครงสร้�งดิน คว�มชื้น และก�รถ่�ยเทอ�ก�ศ ซึ่งเกี่ยวข้องโดยตรงกับก�ร
เจริญเติบโตของสิ่งมีชีวิตในดิน ตลอดจนแนวโน้มของก�รกร่อนดินด้วย
1.4.3 วิธีก�รประเมินในภ�คสน�ม มีดังนี้ คือ นำ�ก้อนดินแห้งม�จ�กบริเวณที่ต้องก�รทดสอบ
ม�ใส่ในกระชอน (ภ�พที่ 7.5 ซ้�ย) แล้วแช่กระชอนในนำ้� (ภ�พที่ 7.5 ขว�) และศึกษ�ข้อมูลเป็นเวล� 5
น�ทีต�มที่ระบุไว้ในต�ร�งที่ 7.4 แล้วประเมินระดับเสถียรภ�พของก้อนดิน (ระดับ 0 ถึง 6) จ�กพฤติกรรม
ก�รยุ่ยของก้อนดินในนำ้�
ภ�พที่ 7.5 ก�รใส่ก้อนดินในกระชอน (ซ้�ย) และ ก�รจุ่มกระชอนในนำ้�ให้นำ้�ท่วมก้อนดิน (ขว�)
186 สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย
