Page 19 -
P. 19
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
โดยทั่วไปในโซ่อ�ห�รหนึ่งๆ จะมีสิ่งมีชีวิตอยู่ไม่เกิน 6 ชนิด แต่ในหนึ่งส�ยใยอ�ห�รของระบบนิเวศหนึ่ง
จะมีม�กกว่�นั้น ในบ�งกรณีสิ่งมีชีวิตในส�ยใยอ�ห�รอ�จมีม�กกว่� 1,000 ชนิด
4. หน้�ที่ของระบบนิเวศ (ecosystem functions)
หน้�ที่ของระบบนิเวศที่สำ�คัญมี 2 อย่�ง คือ ก�รถ่�ยทอดหรือก�รไหลของพลังง�น (energy
flow) และก�รหมุนเวียนของสส�รต่�งๆ รวมทั้งธ�ตุอ�ห�ร (nutrient cycling) ในระบบ (Miller, 2012;
Molles, 2012)
4.1 ก�รถ่�ยทอดหรือก�รไหลของพลังง�น (energy flow) ในระบบนิเวศ
พลังง�น (energy) คือ คว�มส�ม�รถที่มีอยู่ในตัวของสิ่งที่อ�จให้แรงง�นได้ มีหล�ยรูปแบบ เช่น
พลังง�นคว�มร้อน (heat energy) พลังง�นแสง (light energy) พลังง�นเคมี (chemical energy)
พลังง�นศักย์ (potential energy - พลังง�นที่มีในเทหวัตถุ เนื่องจ�กก�รเคลื่อนที่ของเทหวัตถุนั้น)
พลังง�นจลน์ (kinetic energy - พลังง�นที่มีในเทหวัตถุ เนื่องจ�กตำ�แหน่งที่อยู่ของเทหวัตถุนั้น) เป็นต้น
ซึ่งพลังง�นแต่ละรูปส�ม�รถเปลี่ยนกลับไป-ม�ได้ ไม่อ�จสร้�งเพิ่มหรือทำ�ล�ยไป ก�รถ่�ยทอดพลังง�น
ของระบบนิเวศมี 2 ส่วน คือ ก�รรับและก�รใช้พลังง�น ดังนี้
1) ก�รรับพลังง�น เริ่มที่กระบวนก�รสังเคร�ะห์แสง โดยพืชซึ่งเป็นผู้ผลิตปฐมภูมิรับพลังง�น
แสงอ�ทิตย์ แล้วเปลี่ยนเป็นพลังง�นของก�รเคลื่อนย้�ยอิเล็กตรอน (electro motive energy) ที่คลอ
โรพล�สต์ภ�ยในเซลล์ใบ ในที่สุดก็เปลี่ยนเป็นพลังง�นเคมี (chemical energy) ให้อยู่ในส�รประกอบ
ค�ร์บอน เช่น ค�ร์โบไฮเดรตและไขมัน ต่อจ�กนั้นพลังง�นจ�กพืชจะถูกถ่�ยทอดไปยังผู้บริโภคและผู้ย่อย
สล�ยต�มลำ�ดับ
2) ก�รใช้พลังง�นในระบบนิเวศ เกิดขึ้นเมื่อผู้ผลิตหรือผู้บริโภคใช้ส�รอินทรีย์ (นำ้�ต�ล) ใน
กระบวนก�รห�ยใจ เพื่อเปลี่ยนรูปของพลังง�นในส�รเคมีเดิมเป็นส�รอินทรีย์ชนิดใหม่ซึ่งมีพลังง�นสูง
คือ ATP (adenosine triphosphate) แล้วใช้ ATP เป็นแหล่งพลังง�นในกระบวนก�รสังเคร�ะห์ส�ร
อินทรีย์ต่�งๆ ที่จำ�เป็นต่อก�รดำ�รงชีวิต ตลอดจนเป็นแหล่งพลังง�นของกิจกรรมที่สำ�คัญ เช่น ก�รเต้น
ของหัวใจ ก�รสูบฉีดโลหิต ก�รดูดและก�รเคลื่อนย้�ยส�รอ�ห�ร กระบวนก�รเปลี่ยนแปลงของพลังง�น
ดังกล่�ว ทำ�ให้พลังง�นส่วนหนึ่งเปลี่ยนเป็นคว�มร้อน ซึ่งสิ่งมีชีวิตใช้เพื่อทำ�ให้ร่�งก�ยอบอุ่น
4.2 ก�รหมุนเวียนสส�รในระบบนิเวศ
ก�รหมุนเวียนสส�รในระบบนิเวศมี 2 ส่วน คือ 1) ก�รหมุนเวียนสส�รไปพร้อมกับพลังง�น และ
2) ก�รหมุนเวียนธ�ตุอ�ห�ร
1) ก�รหมุนเวียนสส�รไปพร้อมกับพลังง�น เช่น ก�รกินอ�ห�รประเภทค�ร์โบไฮเดรตและ
ไขมันของสัตว์ เพื่อเป็นทั้งแหล่งค�ร์บอนและแหล่งพลังง�น ก�รย่อยสล�ยส�รอินทรีย์ของจุลินทรีย์
หล�ยชนิด ซึ่งได้ประโยชน์ทั้งในด้�นเป็นแหล่งค�ร์บอนและแหล่งพลังง�นเช่นเดียวกัน
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 15
