Page 168 -
P. 168
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
3. ตัวชี้บอกท�งเคมี
ตัวชี้บอกท�งเคมีที่ใช้ประเมินคุณภ�พดินด้วยระบบคะแนนมีดังนี้ 1) อินทรียวัตถุในดิน 2)
แอกทีฟค�ร์บอน 3) พีเอชของดิน 4) ฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ 5) โพแทสเซียมที่เป็นประโยชน์ 6)
ธ�ตุรองและจุลธ�ตุ (Anonymous, 2009; Jokele et al., 2009; Jones Jr. 2001; Magdoff and van
Es, 2000; USDA, 2001a; USDA, 2001b; USDA, 2009a; USDA, 2009b)
3.1 อินทรียวัตถุในดิน
อินทรียวัตถุในดิน คือ ส่วนของส�รอินทรีย์ในดินที่ม�จ�กเศษซ�กพืชหรือสัตว์ ซึ่งได้มีก�รสล�ย
ตัวแล้ว รวมทั้งเซลล์ เนื้อเยื่อของสิ่งมีชีวิต และส�รอินทรีย์ต่�งๆ ซึ่งสิ่งมีชีวิตในดินสังเคร�ะห์ ปริม�ณ
อินทรียวัตถุในดิน วิเคร�ะห์จ�กตัวอย่�งดินที่ร่อนผ่�นตะแกรงขน�ด 2 มิลลิเมตร โดยธรรมช�ติ
อินทรียวัตถุประกอบด้วยส�รอินทรีย์ชนิดต่�งๆ และจุลินทรีย์ดิน ส่วนฮิวมัส คือ อินทรียวัตถุในดินส่วนที่
ค่อนข้�งคงทนต่อก�รสล�ยตัว เหลืออยู่ในดินภ�ยหลังจ�กเศษซ�กพืชและสัตว์ได้ย่อยสล�ยแล้ว
อินทรียวัตถุในดิน มีคว�มหม�ยรวมเอ�ส�รอินทรีย์ประเภทต่�งๆ ในดิน อินทรีย์วัตถุในดินจึง
ประกอบด้วยสิ่งต่�งๆ หล�ยอย่�ง และแต่ละอย่�งก็มีลักษณะสำ�คัญดังต�ร�งที่ 6.1 อินทรีย์วัตถุในดินเป็น
แหล่งอ�ห�รของจุลินทรีย์ดิน
สำ�หรับอินทรียวัตถุที่มีเสถียรภ�พคือ อินทรียวัตถุในดินส่วนที่คงทนต่อก�รสล�ยเชิงชีวภ�พ
เนื่องจ�กมีสมบัติท�งฟิสิกส์หรือเคมีอันเป็นลักษณะที่จุลินทรีย์เข้�ย่อยได้ย�ก ส�รเชิงซ้อนดังกล่�วถูก
สังเคร�ะห์ด้วยกิจกรรมเชิงชีวภ�พและกระบวนก�รท�งเคมีในดิน โดยทั่วไปจะเรียกส�รดังกล่�วนี้ว่�
ฮิวมัส
อินทรียวัตถุมีคว�มสัมพันธ์กับก�รทำ�หน้�ที่ของดินเป็นอย่�งม�ก เนื่องจ�กมีอิทธิพลต่อสมบัติ
ดินท�งเคมี ฟิสิกส์ และชีวภ�พ โดยเกี่ยวข้องกับก�รเกิดเม็ดดิน คว�มจุคว�มชื้นของดิน เป็นแหล่ง
ธ�ตุอ�ห�รพืช ให้ธ�ตุอ�ห�รและพลังง�นแก่จุลินทรีย์ดิน ด้วยเหตุที่อินทรียวัตถุเกี่ยวข้องกับก�รทำ�หน้�ที่
ของดินหล�ยด้�น จึงให้คว�มสำ�คัญกับก�รจัดก�รอินทรียวัตถุในกระบวนก�รจัดก�รคุณภ�พดิน
อย่�งไรก็ต�ม ก�รเพิ่มอินทรียวัตถุในดินต้องใช้เวล�และคว�มพย�ย�ม เพร�ะก�รใส่ปุ๋ยอินทรีย์
ครั้งหนึ่งหรือปลูกพืชเป็นปุ๋ยพืชสดครั้งหนึ่ง มิได้ทำ�ให้เปอร์เซ็นต์อินทรียวัตถุในดินเพิ่มขึ้นจนสังเกตได้ แต่
ต้องใช้ปุ๋ยอินทรีย์อย่�งต่อเนื่องร่วมกับก�รไถพรวนที่ถูกต้อง จึงจะช่วยให้เปอร์เซ็นต์อินทรียวัตถุในดิน
เพิ่มขึ้นได้ ทั้งนี้เนื่องจ�กปริม�ณอินทรียวัตถุในดินที่เพิ่มขึ้น เป็นส่วนต่�งระหว่�งปริม�ณที่ใส่ลงไปในดิน
กับปริม�ณที่สล�ยตัวในรอบปีกล�ยเป็นค�ร์บอนไดออกไซด์และนำ้� กล่�วคือก�รใส่เศษซ�กพืชที่ย่อย
สล�ยด้วยกิจกรรมของจุลินทรีย์ดินง่�ยจะช่วยเพิ่มเสถียรภ�พของเม็ดดิน ก�รหมุนเวียนธ�ตุอ�ห�ร คว�ม
หล�กหล�ยท�งชีวภ�พ และกิจกรรมของจุลินทรีย์ แต่เหลือเป็นฮิวมัสไว้น้อย ดังนั้นก�รเพิ่มขึ้นของ
ปริม�ณอินทรียวัตถุในดินจึงน้อย แต่ก�รใส่ส�รอินทรีย์ที่ทนต่อก�รสล�ยตัวกว่�เศษซ�กพืชที่มีลักษณะ
ดังกล่�ว จะช่วยให้นำ้�ซึมลงไปในดินได้ง่�ยและเพิ่มก�รเก็บนำ้�ของดิน
164 สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย
