Page 163 -
P. 163
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
ภ�พที่ 6.5 ก�รเกิดโครงสร้�งดิน (soil aggregation) แสดงส่วนประกอบเมื่อขย�ยให้เห็นร�ยละเอียดม�กขึ้นอีก
10 เท่� และแบ่งเป็น 5 ขั้นตอน คือ (1) เม็ดดิน (soil crumb) ขน�ด 2 มม. เห็นส่วนประกอบเฉพ�ะของแข็ง
และช่องว่�ง (2) เม็ดดินขน�ด 0.2 มม. เห็นร�กขน�ดเล็กที่สอดแทรกและใยร�ที่เกี่ยวพันอนุภ�คดิน (3) เม็ดดิน
ขน�ด 0.02 มม. เห็นใยร�และเมือกจ�กแบคทีเรีย (4) กลุ่มอนุภ�คดินเหนียว (clay packet) ขน�ด 2000 น�โน
เมตร เห็นซ�กของแบคทีเรียระหว่�งอนุภ�ค และ (5) อนุภ�คดินเหนียว (clay particle) ขน�ด 200 น�โนเมตร
เห็นส�รเชื่อมระหว่�งอนุภ�ค
2) ก�รเชื่อมของอินทรียวัตถุซึ่งมี 2 แบบ คือก�รเชื่อมด้วยส�รอินทรีย์ค�ร์บอนชิ้นเล็กๆ และก�รยึดโยง
ระหว่�งแร่ธ�ตุกับส�รอินทรีย์ค�ร์บอน
2.1.2 คว�มสัมพันธ์กับก�รทำ�หน้�ที่ของดิน ก�รเปลี่ยนแปลงของเสถียรภ�พเม็ดดินเป็นตัว
ชี้บอกเบื้องต้นที่ค่อนข้�งเร็วว่�ดินจะดีขึ้นหรือเสื่อมลง เนื่องจ�กเสถียรภ�พเม็ดดินเป็นตัวชี้บอกของปริม�ณ
อินทรียวัตถุ กิจกรรมท�งชีวภ�พ และก�รหมุนเวียนของธ�ตุอ�ห�รในดิน โดยปรกติเม็ดดินขน�ดเล็กม�ก
(<0.25 มม.) มีก�รเชื่อมยึดด้วยอินทรียวัตถุเก่�ซึ่งมีคว�มคงทนม�ก ส่วนส�รเหนียวซึ่งได้จ�กก�รสล�ย
ตัวของส�รอินทรีย์ใหม่ๆ และมีเสถียรภ�พไม่สูงนัก ทำ�หน้�ที่เชื่อมเม็ดดินขน�ดเล็กให้เก�ะกลุ่มเป็นเม็ด
ดินขน�ดป�นกล�งและใหญ่ (>2-5 มม.) ดังนั้นเสถียรภ�พของเม็ดดินขน�ดป�นกล�งและใหญ่จึงค่อน
ข้�งตำ่�และแตกแยกออกจ�กกันโดยง่�ย จึงไวต่อผลกระทบจ�กก�รจัดก�รดินที่ทำ�ให้อินทรียวัตถุลดลง
เสถียรภ�พของเม็ดดินขน�ดใหญ่จัดเป็นตัวชี้บอกที่ดีของคุณภ�พดิน กล่�วคือดินที่มีเสถียรภ�พของเม็ด
ดินสูงขึ้น และอัตร�ส่วนระหว่�งเม็ดดินขน�ดใหญ่ต่อเม็ดดินขน�ดเล็กเพิ่มขึ้น คุณภ�พดินย่อมสูงขึ้น
เม็ดดินที่มีเสถียรภ�พสูงจะมีช่องว่�งหล�ยขน�ด โดยช่องว่�งขน�ดเล็กอยู่ภ�ยในเม็ดดินและ
ช่องว่�งขน�ดใหญ่อยู่ระหว่�งเม็ดดิน ก�รมีช่องว่�งหล�ยขน�ดทั้งเล็กและใหญ่ จำ�เป็นสำ�หรับก�ร
แทรกซึมของนำ้�และอ�ก�ศลงไปในดิน ก�รเคลื่อนที่ของอ�ก�ศ นำ้� ธ�ตุอ�ห�ร และชีวช�ติภ�ยในดิน
สำ�หรับช่องว่�งขน�ดใหญ่ที่เชื่อมโยงกับเม็ดดินขน�ดใหญ่ซึ่งมีเสถียรภ�พสูง ส่งเสริมก�รแทรกซึมนำ้�และ
ก�รถ่�ยเทอ�ก�ศ นอกจ�กนั้นร�กพืชยังไชชอนไปต�มช่องระหว่�งเม็ดดินขน�ดใหญ่ได้สะดวก
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 159
