Page 19 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ทางชุมชนไดรับมอบหนังสืออนุญาตใหเขาทําประโยชนในเขตปาสงวนแหงชาติ พื้นที่รวมประมาณ 7,000 ไร

ซึ่งเปนการจัดที่ดินทํากินตามนโยบายของ คทช. โดยใหเกษตรกรสามารถเขาใชประโยชนพื้นที่ได แตไมไดเปน

เจาของ ที่ดินที่รับมอบ เปนกรรมสิทธิ์รวมของชุมชน (แปลงรวม) ทั้งนี้ ชุมชนแมทาถือเปนพื้นที่นํารองภายใต

โครงการของ คทช. ที่ตองการแกไขปญหาความขัดแยงระหวางเจาหนาที่กับชุมชนในการใชประโยชนที่ดินอัน
เนื่องจากระบบกรรมสิทธิ์และแนวเขตปาที่ไมชัดเจน นอกจากนี้ โครงการจัดสรรที่ดินของรัฐบาลยังมีเปาหมาย

เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของราษฎรที่ยากไร แกไขปญหาความเหลื่อมล้ํา และตองการสรางความสมดุลของ

การใชประโยชนทรัพยากรดิน น้ํา ปาไม และอนุรักษความหลากหลายทางชีวภาพของทองถิ่น ในปจจุบัน

ราษฎรในตําบลแมทาสวนใหญประกอบอาชีพเกษตรและปศุสัตว มีการปลูกขาวโพดฝกออนเพื่อสรางรายได

แตมักประสบปญหาการขาดแคลนน้ําสําหรับการทําการเกษตรเพราะอาศัยเพียงน้ําฝน อีกทั้ง เกษตรกรยัง
ประสบปญหาเรื่องตนทุนการปลูกพืชเชิงเดี่ยวที่เพิ่มขึ้นอยางตอเนื่องทุกๆ ป ทําใหรายไดและเงินออมของ

ครัวเรือนลดลง

นอกเหนือจากการจัดที่ดินทํากินแลว รัฐบาลยังมีนโยบายที่จะสงเสริมใหเกษตรกรที่ไดรับการจัดสรร

ที่ดินทํากินมีการใชประโยชนที่ดินอยางยั่งยืนและเปนมิตรกับสิ่งแวดลอมโดยการสงเสริมและสนับสนุนให

เกษตรกรหันมาประยุกตใชระบบวนเกษตร (Agro-forestry system) ทดแทนการปลูกพืชเชิงเดี่ยว ทั้งนี้

ระบบวนเกษตรเปนรูปแบบการใชประโยชนที่ดินที่ผสานระหวางองคประกอบอยางนอย 2 อยางไมวาจะเปน
ไมยืนตนกับพืชเกษตรและ/หรือปศุสัตว โดยในองคประกอบนั้นตองมีไมยืนตนหรือพืชอายุยาว ( Woody

perennial) เปนองคประกอบหลัก ดวยคุณลักษณะดังกลาวจึงทําใหระบบวนเกษตรสามารถใหผลผลิตได

มากกวาหนึ่งอยางในระยะเวลามากกวาหนึ่งปขึ้นไป (วิพักตร, 2550) การปรับใชระบบวนเกษตรในภูมิทัศน

ของชุมชนทองถิ่นนอกจากจะชวยเพิ่มพื้นที่สีเขียวและความหลากหลายทางชีวภาพของชุมชนทองถิ่นแลว

ระบบวนเกษตรยังเปนแหลงอาหาร ไมใชสอย และสรางรายไดของครัวเรือนในชนบท ในแงนี้ ระบบวนเกษตร
จึงเปนทางเลือกหนึ่งในการเพิ่มความมั่นคงสําหรับการดํารงชีพของคนทองถิ่น อยางไรก็ดี การยอมรับและการ

ตัดสินใจปรับใชระบบวนเกษตรของเกษตรกรมีเงื่อนไขปจจัยที่เกี่ยวของหลายประการ (สุรินทรและกิตติพล,

2560) และยังตองอาศัยกลไกเชิงสถาบันที่เหมาะสมเพื่อสรางแรงจูงใจใหกับเกษตรกรในการตัดสินใจ

ปรับเปลี่ยนรูปแบบการใชประโยชนที่ดินของตนเองจากเกษตรกรรมเชิงเดี่ยวมาสูระบบวนเกษตร

งานวิจัยชิ้นนี้สนใจที่จะนําแนวคิดโซคุณคา ( Value chain) มาทําการวิเคราะหการจัดการะบบวน

เกษตรของเกษตรกรในพื้นที่โครงการจัดที่ดินทํากินในพื้นที่ตําบลแมทา อําเภอแมออน จังหวัดเชียงใหม โดย
ผูวิจัยมองวา การวิเคราะหโซคุณคาการจัดการระบบวนเกษตรจะชวยใหเขาใจภาพรวมกิจกรรมการจัดการ

และผลลัพธของระบบการผลิตแบบวนเกษตร ตั้งแตการนําปจจัยการผลิตเขาสูการทําวนเกษตร จนถึงกิจกรรม

การขายผลผลิต และการจัดการเชิงพื้นที่ รวมถึงกิจกรรมสนับสนุนและกลไกตาง ๆ ที่ชวยสนับสนุนให

19