Page 16 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

บทที่ 1

บทนํา

1.1 ที่มาและความสําคัญของปญหา

ตนไมและปาเปนฐานทรัพยากรที่สําคัญตอการดํารงชีพของคนทองถิ่นทั้งในฐานะของแหลงอาหาร น้ํา

สําหรับการบริโภคและการเกษตร แหลงเชื้อเพลิง เครื่องนุงหม และบริการจากระบบนิเวศ มีรายงานการศึกษา

พบวา ประชากรโลกกวา 1.3 พันลานคน หรือประมาณรอยละ 18 ยังคงพึ่งพิงและอาศัยทรัพยากรปาไมเพื่อ

การดํารงชีพ สําหรับในประเทศไทยนั้นมีการคาดการณกันวาประชากรกวา 20 – 25 ลานคน ที่ยังมีวิถีชีวิต

แนบแนนกับฐานทรัพยากรปาไม (สุรินทร, 2558 ; FAO, 2014; Fisher et al., 1997) และในแงของบริการ
ทางระบบนิเวศนั้น ปาไมจะชวยปองกันภัยพิบัติตางๆ ทางธรรมชาติ ตนไมและรากไมชวยปองกันการชะลาง

หนาดินและการพังทลายของดิน อีกทั้ง ปาไมชวยลดการไหลบาของน้ําทําใหน้ําซึมลงและเก็บไวในดินไดอัน

เปนสวนสําคัญของการลดสภาวะน้ําทวม นอกจากนี้ ระบบนิเวศปาไมยังเปนแหลงรวมความหลากหลายทาง

ชีวภาพทั้งพืชและสัตวซึ่งเปนทุนทางธรรมชาติที่สําคัญตอการพัฒนาและการดํารงชีพของมนุษย จากขอมูลการ

สํารวจความหลากชนิดของพืชและสัตวในปาธรรมชาติของไทยพบวาประเทศไทยเปนแหลงที่มีความ
หลากหลายอยูในลําดับสูงมากแหงหนึ่งของโลก ประเทศไทยซึ่งมีขนาดเพียง รอยละ 0.36 ของพื้นที่บกของ

โลก แตปรากฏวามีความหลากหลายของสัตวมีกระดูกสันหลังและพืชพวกมีทอลําเลียงสูงตั้งแต รอยละ 2.6 –

10.1 ของชนิดที่มีในโลก (มูลนิธิสืบนาคะเสถียร, 2560) ทั้งนี้ ความหลากหลายของพืชและสัตวจะอํานวย

ประโยชนใหกับคนทองถิ่นในฐานะของ “ขายความปลอดภัย” ดานอาหารและการสรางรายไดในยามที่ตอง

เผชิญกับความผันแปรของสภาพอากาศ เชน ฝนแลง น้ําทวม หรือฝนทิ้งชวง ทําใหระบบการเพาะปลูกพืชและ

การเกษตรเสียหายและไมสามารถใหผลผลิตได คนทองถิ่นก็จะอาศัยของปาและความหลากหลายในระบบ

นิเวศปาไมสําหรับการดํารงชีพ

นอกจากพื้นที่ปาธรรมชาติแลว ไมยืนตนนอกเขตปาโดยเฉพาะตนไมในพื้นที่เกษตรกรรมมีบทบาทและ

ความสําคัญตอการรักษาความหลากหลายทางชีวภาพและเพิ่มพูนความมั่นคงทางอาหารของชุมชน เนื่องจาก

เกษตรกรเจาของที่ดินสามารถนําไมมาใชประโยชนไดโดยไมขัดกับระเบียบและกฎหมายปาไม โดยตนไมนอก

เขตปามีคุณคาและประโยชนในหลายๆ ดานทั้งในดานไมใชสอย พืชอาหารคนและสัตว ประโยชนทางดาน

พลังงาน รวมถึงคุณคาทางดานวัฒนธรรม การใหรมเงา และสิ่งแวดลอม เชน ไมในนาซึ่งชาวบานมักจะเหลือไว

เพื่อเปนรมเงาในชวงทํานา เจาของที่ดินอาจมีการลิดกิ่งเพื่อนํามาใชเปนไมฟนและถาน สวนไมที่มีคา เชน
พลวง ประดู ยางกราด อาจมีการตัดและนําไปใชสอยสําหรับการกอสรางบานเรือน

16