Page 64 -
P. 64
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ทําให้เกิดการเปลี ยนแปลงโครงสร้างราคาข้าวในช่วงเดือนมีนาคม 2540 คือ สภาพภูมิอากาศที แปรปรวน
อันเนื องมาจากปรากฏการณ์ El Nino ที ส่งผลกระทบต่อประเทศคู่แข่งในการผลิตข้าว ทําให้อุปสงค์ต่อข้าว
ไทยเพิ มมากขึ น ส่งผลต่อราคาข้าวที เกษตรกรได้รับเพิ มสูงขึ น
เมื อพิจารณาข้อมูลในช่วงเดือนมีนาคม 2546 พบว่าราคาข้าวเปลือกที เกษตรกรได้ลักษณะเพิ มสูงขึ น
ปริมาณผลผลิตข้าวนาปีอยู่ในระดับตํ า อย่างไรก็ดี อาจเนื องมาจากไม่ใช่ช่วงเดือนเก็บเกี ยวผลผลิตมาก แต่
ปริมาณการส่งออกข้าวเจ้าขาวหอมมะลิไทยลดลงมากหลังจากช่วงเวลาดังกล่าว (รูปที 4.1) ในขณะที ราคา
ข้าวขาวในตลาดโลกในช่วงเวลาดังกล่าวไม่ได้เพิ มสูงขึ นมากนัก (รูปที 4.3) เมื อทบทวนเหตุการณ์ในอดีต
พบรายงานอุทกภัยในปี 2546 เมื อพิจารณามูลค่าการส่งออกข้าวพบว่า ในช่วงเวลาดังกล่าว มูลค่าการส่งออก
ข้าวไทยอยู่ในช่วงที เพิ มขึ น ซึ งอาจเป็นอิทธิพลจากราคาที เพิ มสูงขึ น โดยผู้เชี ยวชาญให้ความเห็นว่า ราคา
ข้าวเพิ มสูงขึ น อาจเนื องมาจากอุปสงค์ต่อข้าวไทยที เพิ มขึ นจากประเทศจีนที ประสบกับภัยแล้ง อาจกล่าวได้
ว่า สาเหตุที น่าจะนําไปสู่การเปลี ยนแปลงในโครงสร้างราคาในช่วงเดือนมีนาคม 2546 คือ ภัยธรรมชาติที
ส่งผลให้ปริมาณผลผลิตภายในประเทศไทยลดลง และส่งผลให้ผลผลิตในประเทศคู่ค้าลดลงด้วย ซึ งนําไปสู่
ความต้องซื อข้าวในตลาดโลกที เพิ มขึ น นั นคือ อุปสงค์ต่อข้าวโลกที เพิ มขึ นอันเนื องมาจากภัยธรรมชาติและ
อุปทานภายในประเทศที ลดลงอันเนื องมาจากภัยธรรมชาติ ส่งผลให้ราคาข้าวที เกษตรกรได้รับเพิ มสูงขึ น
สําหรับเดือนกุมภาพันธ์ 2551 เมื อพิจารณาราคาข้าวเปลือกพบว่าราคาข้าวสูงขึ นอย่างมากใน
ช่วงเวลาดังกล่าว ปริมาณผลผลิตข้าวนาปีโดยภาพรวมอยู่ในเกณฑ์ปกติ ซึ งเดือนกุมภาพันธ์ไม่ใช่เดือนเก็บ
เกี ยวผลผลิตข้าวนาปี อย่างไรก็ตาม ปริมาณการส่งออกข้าวเจ้าขาวหอมมะลิไทยลดลงมากอย่างเห็นได้ชัด
(รูปที 4.1) อีกทั งมูลค่าการส่งออกข้าวไทยรายปีก็ลดลงมากเช่นกัน (รูปที 4.2) อย่างไรก็ตามในช่วงปี 2551
เกิดวิกฤตการณ์อาหารโลก (world food crisis) ทําให้ราคาข้าวในตลาดโลกเพิ มสูงขึ นอย่างมากถึง 15,000
บาทต่อตัน อาจกล่าวได้ว่า ปัจจัยที น่าจะทําให้เกิดการเปลี ยนแปลงในโครงสร้างราคาข้าวในช่วงเดือน
กุมภาพันธ์ 2551 คือ วิกฤตการณ์ทางอาหารโลก (World Hunger, 2008) ที ส่งผลทําให้เกิดการเปลี ยนแปลง
ในโครงสร้างราคาข้าวในตลาดโลก เนื องจากหลายประเทศลดการนําเข้า หันมาพึ งพาตัวเองมากขึ น พยายาม
ปลูกข้าวเองและทําการ stock ข้าวไว้เพื อความปลอดภัยทางอาหาร (food security) แน่นอนว่าปัจจัยดังกล่าว
ส่งผลกระทบทําให้เกิดการเปลี ยนแปลงโครงสร้างราคาข้าวในประเทศไทยด้วย แต่นั นอาจไม่ใช่ปัจจัย
ประการเดียวที ส่งผลทําให้เกิดการเปลี ยนแปลงโครงสร้างราคาข้าวในประเทศไทย หากแต่ยังมีนโยบายด้าน
ราคาข้าวของรัฐ อาทิ นโยบายรับจํานําข้าวเปลือกในอดีต ที อาจนําไปสู่การเปลี ยนแปลงในโครงสร้างราคา
ข้าวไทย เนื องจากราคาข้าวในตลาดโลกที สูงขึ น เกษตรกรจึงเรียกร้องให้รัฐบาลปรับราคารับจํานําข้าวให้
สอดคล้องกับราคาตลาดโลก อย่างไรก็ตาม นโยบายดังกล่าวส่งผลกระทบต่อระดับราคาข้าวเปลือกในระยะ
สั นแต่สร้างผลกระทบต่อการแข่งขันในตลาดส่งออกในระยะยาวและสร้างผลกระทบต่อประสิทธิภาพของ
ตลาด
ดังที กล่าวมาแล้วว่า ราคาข้าวไทยรวมไปถึงราคาข้าวเปลือกที เกษตรกรได้รับถูกกําหนดหรือได้รับ
อิทธิพลมาจากราคาข้าวในตลาดโลก เมื อพิจารณาราคาข้าวเปลือกเจ้าหอมมะลิกับราคาข้าวขาวโลกก็พบว่า
4-12
