Page 63 -
P. 63
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
พิบัติทางธรรมชาติเป็นสาเหตุหลักที ทําให้เกิดการเปลี ยนแปลงในโครงสร้างราคา ราคาข้าวจะต้องเพิ ม
สูงขึ น อย่างไรก็ตาม เมื อพิจารณาถึงปัจจัยอื น ๆ ตามที ได้ทบทวนโครงสร้างราคาสินค้าเกษตรและความ
คิดเห็นของผู้เชี ยวชาญ พบว่า ในช่วงเวลาดังกล่าว ทั งอัตราการเติบโตของรายได้ประชาชาติของโลกและ
มูลค่าการส่งออกข้าวของไทยลดลง (รูปที 4.2) ภายใต้ข้อสมมติว่าข้าวคือสินค้าปกติ ความต้องการซื อข้าว
จะลดลง เมื อรายได้ของผู้บริโภคลดลง จากเหตุการณ์ดังกล่าว อาจกล่าวได้ว่า อัตราการเติบโตของรายได้
ประชาชาติของโลกที ลดลงส่งผลให้อุปสงค์ข้าวลดลง นําไปสู่การลดลงของราคาข้าว ถึงแม้ว่าราคาข้าวที ใช้
ในการศึกษา คือ ราคาข้าวเปลือกที เกษตรกรได้รับ ในขณะที มูลค่าการส่งออกข้าวที พิจารณาประกอบ คือ
ข้าวขาว แต่จากโครงสร้างราคาข้าวที กล่าวมาแล้วในบทก่อนหน้าว่าราคาข้าวเปลือกที เกษตรกรได้รับจะถูก
ทอนมาจากราคาข้าวขาวที ส่งออก อย่างไรก็ตาม จากการทบทวนเหตุการณ์ในอดีต พบว่า ในปี 2533
ประเทศไทยประสบกับอุทกภัยอีรา ก่อให้เกิดความเสียหายแก่พื นที เกษตรกรรม (กรมอุตุนิยมวิทยา, มปป.)
อาจเป็นไปได้ว่า ภัยดังกล่าวไม่ได้ส่งผลกระทบต่อพื นที เพาะปลูกข้าว (คณะวิจัยไม่สามรถเข้าถึงข้อมูล
ปริมาณผลผลิตในช่วงเวลาดังกล่าว) หรืออาจส่งผลกระทบไม่มากเท่ากับอุปสงค์ที ลดลง กล่าวคือ แม้ว่าภัย
ธรรมชาติจะส่งผลให้อุปทานข้าวลดลง แต่อุปสงค์ลดลงมากกว่า ราคาข้าวจึงลดลง นอกจากนี อาจเป็นไปได้
ที ว่า อุทกภัยส่งผลให้เกษตรกรและผู้ซื อ (ผู้ส่งออกหรือโรงสี) มีการปรับตัวในปีถัดไป ดังนั น ผลกระทบจาก
ภัยธรรมชาติต่อโครงสร้างราคาอาจไปปรากฎในปีถัด ๆ ไปก็เป็นได้ ทั งนี เนื องจากช่วงรอยของช่วงเวลาที มี
การเปลี ยนแปลง พบว่าราคาข้าวลดลง จึงอาจกล่าวได้ว่า ปัจจัยหลักที น่าจะทําให้เกิดการเปลี ยนแปลงใน
โครงสร้างราคาข้าวในช่วงเดือนพฤษภาคม 2533 คือ ปัจจัยจากสภาวะเศรษฐกิจของโลก ที ทําให้อุปสงค์ข้าว
ลดลง
จากการทบทวนวรรณกรรมและการสัมภาษณ์ผู้เชี ยวชาญ พบว่าราคาข้าวไทยรวมไปถึงราคา
ข้าวเปลือกที เกษตรกรได้รับถูกกําหนดโดยอ้างอิงราคาข้าวในตลาดโลก เมื อพิจารณาราคาข้าวเปลือกเจ้า
หอมมะลิกับราคาข้าวขาวในตลาดโลก (รูปที 4.3) ก็พบว่าส่วนใหญ่มีลักษณะการเคลื อนไหวในรูปแบบเดียว
อย่างไรก็ตาม ในช่วงเวลาประมาณเดือนมีนาคม 2540 ราคาข้าวเปลือกเจ้าหอมมะลิเพิ มสูงขึ น ในขณะที ราคา
ข้าวขาวในตลาดโลกลดลง แต่เนื องจากข้อจํากัดในการเข้าถึงข้อมูลปริมาณผลผลิตข้าวและปริมาณการ
ส่งออกข้าวในอดีต จึงทําให้ไม่สามารถพิจารณาปริมาณผลผลิตข้าวร่วมด้วยได้ เมื อพิจารณามูลค่าการ
ส่งออกข้าวไทยรายปี พบว่ามูลค่าการส่งออกข้าวในปี 2540 – 2541 อยู่ในระดับเดียวกัน (รูปที 4.2) แต่เมื อ
ทบทวนเหตุการณ์ ในช่วงเวลาดังกล่า พบว่าในช่วงเวลาดังกล่าว ปรากฏการณ์ EL Nino (the 1997 – 98 El
Nino-Southern Oscillation: ENSO) ทําให้สภาพอากาศทั วโลกแปรปรวน ส่งผลให้เกิดสภาพแห้งแล้งและ
ภาวะนํ าท่วม ผลผลิตทางการเกษตรในหลายประเทศทั วโลกได้รับความเสียหาย โดยเฉพาะผลผลิตข้าว ซึ ง
ประเทศผู้ผลิตข้าวที สําคัญที ได้รับผลกระทบค่อนข้างมาก ได้แก่ อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ เวียดนาม และไทย
เป็นต้น ประเทศไทยได้รับผลกระทบจากภาวะฝนทิ งช่วงเช่นกัน แต่ความเสียหายมีไม่มาก จากสถานการณ์
การผลิตข้าวในภูมิภาคเอเชียที ลดลงดังกล่าวแล้ว คาดว่าจะส่งผลดีต่อข้าวไทยในตลาดโลก โดยแนวโน้ม
การส่งออกจะขยายตัวเพิ มขึ น (อาร์วายทีไนน์ (RYT9), 2540; Wikipedia, 2017) อาจกล่าวได้ว่า สาเหตุที อาจ
4-11
