Page 21 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

9

ที่จะไดรับการผสมโดยวิธีการผสมเทียมหรือผสมแบบธรรมชาติ การเปนสัดของโคแตละรอบจะหางกัน
ประมาณ 21 วัน และในแตละครั้งของการเปนสัดแลวประมาณ 14 ชั่วโมง ชวงระยะเวลาที่เหมาะสมที่สุด

สําหรับทําการผสม คือ ระยะกอนที่ไขจะตกเล็กนอย แนวทางปฏิบัติคือ ถาเห็นเปนสัดตอนเชาก็ควรจะผสม
อยางชาตอนบายวันเดียวกัน ถาโคเปนสัดตอนบายหรือเย็นควรผสมอยางชาวันรุงขึ้น โคที่ไดรับการผสมแลว
ประมาณ 21 วัน หากโคไมกลับมาแสดงอาการเปนสัดอีกก็อาจคาดไดวาผสมติดหรือโคตัวนั้นตั้งทองแลว หรือ
หลังจากผสมแลว 50 วัน ใหสัตวแพทยหรือผูที่มีความชํานาญในการตรวจทองโค ตรวจให หรือสังเกตจากการ

กินจุขึ้นของแมโค และความจุของลําตัวโดยเฉพาะสวนทองซี่โครงจะกางออกกวางขึ้น ขนเปนมันและไมเปนสัด
อีก

2.1.9 การคลอดลูก
แมโคจะตั้งทองประมาณ 283 วัน หรือประมาณ 9 เดือนเศษ ในชวงนี้แมโคควรจะไดรับการเอาใจใส
ดูแลเรื่องความเปนอยูและอาหารเปนพิเศษ เพราะลูกในทองเจริญขึ้นเรื่อยๆ และเปนไปอยางรวดเร็ว ในระยะ
กอนคลอดประมาณ 45-80 วัน ควรเพิ่มอาหารผสมใหแกแมโคทอง สําหรับแมโคที่กําลังใหนมเมื่อตั้งทองลูก

ตัวตอไป ควรจะหยุดรีดนมกอนคลอดประมาณ 45-60 วัน เพื่อใหแมโคไดมีเวลาเตรียมตัวไดพักผอนรางกาย
และอวัยวะตางๆ ไมเชนนั้นอาจจะทําใหแมโคชะงักการเจริญเติบโตทิ้งชวงการเปนสัดนาน ผสมติดยาก

2.1.10 อาหารและการใหอาหาร
โคนมเปนสัตวสี่กระเพาะหรือเรียกวาสัตวเคี้ยวเอื้อง อาหารที่ใชเลี้ยงมี 2 ชนิด คือ อาหารหยาบ และ
อาหารขน อาหารหยาบ เชน ถั่ว อาหารสัตว หญาฟางขาว อาหารขน เชน อาหารผสม การใหอาหารแกโคนม
จะตองมีความสัมพันธกันเพื่อที่จะทําใหโคนมสามารถใหน้ํานมไดสูงสุด ตามความตองการของโคแตละตัว

เพราะอาหารเปนตัวกําหนดปริมาณน้ํานมและผลตอบแทนจากการเลี้ยงโคนม การใหอาหารแกโคนมอยาง
เหมาะสมจะชวยใหแมโคนมสามารถผลิตน้ํานมไดสูงขึ้นและยังสามารถลดตนทุนการผลิตไดอีกดวย

2.1.10.1 ความตองการสารอาหารของแมโคนม แมโคนมแตละตัวมีความตองการสารอาหารในแตละ
ชวงแตกตางกันไป ขึ้นอยูกับ

1) ชวงระยะการใหน้ํานม คือ แมโคที่อยูในระยะใกลคลอดหรือหลังคลอดใหมๆ จะมีความตองการ
สารอาหารในแตละระยะที่แตกตางกัน คือระยะใหนมสูงสุด (2 เดือนแรกของการใหนม) การใหนมชวงกลาง
การใหนมชวงปลายและชวงหยุดการใหนม
2) สภาพรางกาย โคนมที่สามารถใหน้ํานมไดเต็มที่จะตองไมควรอวนหรือผอมจนเกินไป

2.1.10.2 ปริมาณการกินอาหารของแมโค แมโคกินอาหารไดอยางจํากัด ตามความจุของกระเพาะโค
เอง ปริมาณการกินอาหารของโคจะมีความสัมพันธกับปจจัยหลัก 2 ปจจัย คือ น้ําหนักตัวของแมโค และ
ปริมาณน้ํานมที่แมโคนั้นผลิตได

ตัวอยางเชน แมโคนมมีน้ําหนักประมาณ 400 กิโลกรัม สามารถใหนมวันละ 18 กิโลกรัม แมโคจะกิน
อาหารไดวันละเทาใด เมื่อดูจากตารางจะเห็นวาโคนมกินอาหารไดประมาณ 2.9 % ของน้ําหนักตัว = (2.9 x
400) / 100 =11.6 กิโลกรัม
ปริมาณการกินอาหารหยาบ โคนมเปนสัตวเคี้ยวเอื้องจําเปนตองไดรับอาหารหยาบอยางเพียงพอ
อาหารหยาบมีเยื่อใยสูงจะชวยทําใหตอมน้ําลายของโคหลั่งน้ําลายไดมากขึ้น น้ําลายนี้จะมีฤทธิ์เปนดางชวย

ปรับสภาพภายในกระเพาะผาขี้ริ้วใหเหมาะสมแกการทํางานของจุลินทรีย เพื่อสังเคราะหโปรตีน และพลังงาน
แกโคตอไป ระดับของอาหารหยาบเมื่อคิดเปนน้ําหนักแหง ควรจะไดรับตอวันไมควรต่ํากวา 1.4% ของน้ําหนัก