Page 20 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

8

ของระยะหยุดรีดนมกระทั่ง 8 สัปดาห ระยะหยุดรีดนมที่มากกวา 8 สัปดาหจะไมมีผลทําใหปริมาณผลผลิต
น้ํานมเพิ่มสูงขึ้นไปอีก

อาหารและการจัดการ (Food and Management) ปริมาณน้ํานมที่โคผลิตจะผันแปรอยางมากจาก
อิทธิพลของอาหารและการจัดการ ซึ่งแนนอนวาโคที่ไดรับอาหารที่ดี มีคุณภาพ ยอมตองใหน้ํานมมาก การ
จัดการ เชน โรงเรือน การปรับอุณหภูมิในโรงเรือน ตารางการปฏิบัติตอโคนมลวนแลวแตมีอิทธิพลตอประมาณ
น้ํานมที่โคผลิต

ฤดูกาลคลอด (Calving Season) โคที่คลอดในชวงฤดูแลงในขณะที่ขาดแคลนอาหารสัตวโดยเฉพาะ
อาหารหยาบจะใหปริมาณน้ํานมนอยกวาโคที่คลอดในชวงฤดูฝนในขณะที่หญาเจริญเติบโตไดดี การวางแผน
ผสมพันธุใหโคคลอดในชวงตนฤดูฝน โคจะไดรับอาหารเต็มที่ และเปนผลใหโคไดนมมากดวย
จํานวนครั้งที่รีดนมตอวัน (Number of Milking per Day) โคที่ถูกรีดนม 3 หรือ 4 ครั้ง จะใหน้ํานม

มากกวาโคที่ไดรับการรีดนม 2 ครั้งตอวัน อยางไรก็ตามการรีดนมหลายๆ ครั้งทําใหเปลืองเวลา ปกติจะรีด
เพียงวันละ 2 ครั้งตอวัน

2.1.6 การเลี้ยงโครุน – โคสาว
เมื่อลูกโคอายุได 4 เดือน ระบบการยอยไดพัฒนาดีขึ้น ในชวงนี้อัตราการตายจะต่ํา หรืออาจจะกลาว
ไดวาพนชวงระยะอันตรายแลว จากระยะนี้ถึงระยะโครุน คืออายุประมาณ 108-205 วัน (น้ําหนักประมาณ
120-150 กิโลกรัม) ระยะนี้โคจะสามารถกินหญาไดดีแลว จากนั้นก็จะถึงระยะการเปนโคสาว (น้ําหนัก

ประมาณ 200-250 กิโลกรัม) ตอไปก็จะถึงระยะเกณฑผสมพันธุคือ อายุไดประมาณ 18-22 เดือน (น้ําหนัก
ประมาณ 250 กิโลกรัม หรือประมาณ 60-70 เปอรเซ็นตของน้ําหนักเมื่อโตเต็มที่) ในชวงดังกลาวนี้โคจะเจริญ
อยางรวดเร็ว ควรเพิ่มอาหารผสมใหบางวันละ 1-2 กิโลกรัม และใหหญากินเต็มที่ ในกรณีที่เลี้ยงแบบปลอยลง
ในแปลงหญาก็จะเปนการดียิ่งขึ้น เพราะโคไดออกกําลังกาย และยังเปนการชวยประหยัดคาใชจายและแรงงาน

ไดมากอีกดวย แตอยางไรก็ตามในการใหอาหารผสม (อาหารขน) แกโครุน-โคสาว ในปริมาณมากนอยเทาใด
นั้นใหพิจารณาถึงคุณภาพของหญาที่มีอยูในขณะนั้นเปนสําคัญ

2.1.7 การเลี้ยงและดูแลโครีดนม
แมโคจะใหนมหรือมีน้ํานมใหรีดก็ตอเมื่อหลังจากคลอดลูกในแตละครั้ง ซึ่งจะใหนมเปนระยะยาว สั้น
มาก นอย ตางกัน ขึ้นอยูกับความสามารถของแมโคแตละตัว พันธุและปจจัยอื่นๆ อีก แตโดยทั่วไปจะรีดนมได
ประมาณ 5-10 เดือน นมน้ําเหลืองควรจะรีดใหลูกโคกินจนหมด ไมควรนําสงเขาโรงงานเปนอันขาด เพราะลูก
โคจะตองกินเพื่อสรางภูมิคุมกันใหกับตัวเอง และควรใหอาหารแกโคนมอยางเพียงพอเพื่อแมโคจะไดไปสราง

น้ํานมและเสริมสรางรางกายสวนอื่นๆ ที่ยังไมสมบูรณไดอยางเพียงพอ ภายหลังจากคลอดลูกโดยเฉลี่ยแลว
ประมาณ 30-70 วัน หลังจากคลอดมดลูกจะเริ่มกลับเขาสูสภาพปกติ แมโคจะเริ่มเปนสัดอีกเมื่อแมโคแสดง
อาการเปนสัดภายหลังคลอดนอยกวา 25 วันยังไมควรใหผสม เพราะมดลูกและอวัยวะตางๆ ในระบบสืบพันธุ

เพิ่งฟนตัวใหมๆ ยังไมเขาสูสภาพปกติ ในทางปฏิบัติสวนใหญควรจะรอใหเปนสัดครั้งที่ 2 เกิดขึ้นจึงคอยผสมซึ่ง
โดยเฉลี่ยแลวจะใชเวลาประมาณ 45-72 วันหลังจากคลอด

2.1.8 การเปนสัดคืออะไร

การเปนสัด คือ การที่สัตวตัวเมียยอมใหผสมพันธุพรอมๆ กับจะมีการตกไขเกิดขึ้น (โคนมลูกผสม
สวนมากจะมีอายุเขาสูวัยหนุมสาวประมาณ 1-2 ปโดยเฉลี่ย) โคเปนสัดก็หมายถึงโคที่เริ่มจะเปนสาวแลวพรอม