Page 46 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ตารางที่ 1 วัตถุดิบอาหารพลังงาน

วัตถุดิบอาหารข้น คุณสมบัติ

มันเส้นส�าปะหลัง มันส�าปะหลังสดมีกรดไฮโดรไซยานิค เป็นพิษต่อสัตว์ ถ้ามันเส้นตากแห้งแล้วกรดนี้
ถูกท�าลายเกือบหมด โคชอบกินมาก เป็นพืชหัวที่ส�าคัญทางเศรษฐกิจของประเทศไทย
สามารถน�ามาใช้เลี้ยงสัตว์ทั้งในรูปของมันเส้น กากมันส�าปะหลัง

มันส�าปะหลังมีพลังงานค่อนข้างสูง มี ยอดโภชนะย่อยได้ 90% เยื่อใยประมาณ 3.4%
ไขมันประมาณ 0.8% โปรตีนประมาณ 2.0%

เมล็ดข้าวโพด มีเปลือกแข็งและเป็นมันจึงต้องท�าให้เมล็ดแตกก่อนจึงให้โคกิน การบดควรบดหยาบๆ
หรือถ้าใช้วิธีบีบให้เมล็ดแบได้ก็ยิ่งดี เมล็ดข้าวโพดมีแป้งประมาณ 65%
มียอดโภชนะย่อยได้ประมาณ 80% มีไขมันประมาณ 3 – 6% มีเยื่อใยประมาณ

2 – 3% มีโปรตีน 8% การใช้ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ควรบดก่อน แต่ไม่ควรบดละเอียด
จนเกินไป ข้าวโพดที่บดแล้วจะเก็บไว้ได้นานต้องมีความชื้นไม่เกิน 12% ข้าวโพด
ใช้ผสมอาหารได้ดีถึง 70 – 80%

เมล็ดข้าวฟ่าง มีเปลือกแข็งและเป็นมันจึงต้องท�าให้เมล็ดแตกก่อนจึงให้โคกิน การบดควรบดหยาบๆ
หรือถ้าใช้วิธีบีบให้เมล็ดแบได้ก็ยิ่งดี ข้าวฟ่างมีส่วนประกอบต่างๆคล้ายข้าวโพด
แต่มีแคโรทีน(วิตะมินเอ)น้อยกว่า ข้าวฟ่างบางชนิดซึ่งส่วนใหญ่มีสีน�้าตาลคล�้า
มีแทนนินอยู่สูง สัตว์ไม่ชอบกิน มีโปรตีนประมาณ 11% ยอดโภชนะย่อยได้ 70–80%

เป็นโปรตีนคุณภาพต�่าไม่เป็นประโยชน์ต่อสัตว์กระเพาะเดี่ยวนัก
ในข้าวฟ่างมีสารแทนนิน ซึ่งจะท�าให้การใช้ประโยชน์ได้ของอาหารลดลงและ
ท�าให้ประสิทธิภาพการเจริญเติบโตลดลง ข้าวฟ่างเมล็ดขาวและเมล็ดเหลือง
จะมีปริมาณสารแทนนินน้อย กว่าข้าวฟ่างเมล็ดแดง และข้าวฟ่างอ่อนจะมี

แทนนินมากกว่าข้าวฟ่างแก่
ปลายข้าว เป็นแหล่งพลังงานที่ดี แต่มีราคาค่อนข้างสูงสูง มีโปรตีน 8% และ ยอดโภชนะ
ย่อยได้ 85% ย่อยง่าย เก็บไว้ได้นาน ปลายข้าวเหนียวมีคุณค่าทางอาหารใกล้เคียง

กับข้าวเจ้า แต่ปลายข้าวเหนียวอาจท�าให้ท้องผูกได้

ร�าละเอียด ร�าเป็นอาหารที่ดีแต่มีปัญหาเรื่องการหืน จึงไม่ควรใช้ร�าเกิน 30% ของอาหาร
ประกอบด้วยเยื่อหุ้มเมล็ดข้าว ปลายข้าวและมีแกลบปนเล็กน้อย มียอดโภชนะ
ย่อยได้ประมาณ 86% มีโปรตีนประมาณ 12% มีไขมันค่อนข้างสูงประมาณ

12 – 13%

44 คู่มือปฏิบัติ การผลิตโคเนื้อเชิงการค้า ส�าหรับเกษตรกร
Commercial Beef Cattle Production Handbook Farmer Edition