Page 45 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ประเภทของอำหำรโค

อาหารโคเนื้อประกอบด้วย 2 ส่วนหลักคือ อาหารหยาบ และอาหารข้น

อำหำรหยำบ

● อาหารหยาบจะมีปริมาณเยื่อใยมากกว่า18% มีการย่อยได้ของโภชนะต�่า มีความเข้มข้นของโภชนะต�่า
● ย่อยได้ช้าในกระเพาะรูเมน (ผ้าขี้ริ้ว) โดยจุลินทรีย์

● โคด�ารงชีวิตอยู่ได้และให้ผลผลิตจากการกินอาหารหยาบ เพราะมีจุลินทรีย์ในกระเพาะรูเมน

● สัดส่วนปริมาณอาหารหยาบในอาหารที่โคกินมีตั้งแต่ 10–15% ถึง 100%
● ผลผลิตที่ได้จากการที่จุลินทรีย์ย่อยอาหารหยาบโคจะใช้ในการผลิตพลังงาน
● สัดส่วนอาหารหยาบที่โคกินไม่ควรต�่าเกินไป เพราะจะท�าให้เกิดปัญหาสภาพกรดในกระเพาะ
เป็นอันตรายแก่สัตว์ อาหารหยาบเป็นสิ่งส�าคัญต่อการท�างานของกระเพาะรูเมน

● อาหารหยาบที่ใช้เลี้ยงโค มีทั้งในรูปสด หมัก และแห้ง

กำรแบ่งอำหำรหยำบตำมลักษณะคุณภำพของอำหำร แบ่งอาหารหยาบได้ 3 ชนิด ดังนี้
1. อาหารหยาบคุณภาพต�่า (โปรตีนไม่เกิน 5%) ได้แก่ ฟางข้าว หญ้าหลังการเก็บเมล็ด ยอดอ้อย
ต้นข้าวโพดหวาน และหญ้าที่มีอายุการตัดเกิน 8 สัปดาห์ขึ้นไป

2. อาหารหยาบคุณภาพปานกลาง (โปรตีน 5–7%) ได้แก่ หญ้าชนิดต่างๆ ที่อายุการตัดไม่เกิน 8 สัปดาห์
3. อาหารหยาบคุณภาพดี (โปรตีน 10% ขึ้นไป) ได้แก่ หญ้าชนิดต่างๆ ที่อายุการตัดไม่เกิน 6 สัปดาห์
เปลือกและไหมข้าวโพด และ ถั่วอาหารสัตว์

กำรแบ่งอำหำรหยำบตำมลักษณะของอำหำรที่ให้แก่สัตว์

1. อาหารหยาบสด เป็นพืชที่มีความชื้นสูงประมาณ 70–85% ได้แก่

● พืชตระกูลหญ้า เช่น หญ้ากินนี หญ้ารูซี่ หญ้าขน หญ้าเนเปียร์ ฯลฯ
● พืชตระกูลถั่ว เช่น ถั่วฮามาต้า ถั่วคาวาลเคด ถั่วเซนโตร ฯลฯ
● พืชชนิดอื่นๆ เช่น ผักตบชวา ต้นข้าวโพด ต้นข้าวฟ่าง ฯลฯ
2. อาหารหยาบแห้ง เป็นพืชอาหารสัตว์ที่ผ่านการลดความชื้น เช่น การตากแดด หรือ การอบ

ความร้อนให้เหลือความชื้นไม่เกิน 15% วัตถุประสงค์คือเพื่อเก็บถนอมอาหารไว้ในยามขาดแคลน เช่น หญ้าแห้ง
ถั่วแห้ง ฟางข้าว เป็นต้น

3. อาหารหยาบหมัก เป็นพืชอาหารสัตว์ที่น�าเข้าสู่กระบวนการหมักในหลุมสภาพไร้อากาศ
ซึ่งขบวนการหมักจะเสร็จสมบูรณ์ที่อายุการหมัก 21 วัน และจะมีความชื้นประมาณ 70–75% pH ประมาณ 4.2

อำหำรข้น
● อาหารข้นจะมีปริมาณเยื่อใยต�่ากว่า 18% มีการย่อยได้ของโภชนะสูง มีความเข้มข้นของโภชนะสูง

● ย่อยสลายได้เร็วในกระเพาะรูเมน

วัตถุดิบอำหำรข้น
วัตถุดิบที่น�ามาผสมเป็นอาหารข้นแบ่งเป็นหมวดหมู่ใหญ่ๆได้ 3 พวก คือ อาหารพลังงาน อาหารโปรตีน

และอาหารอื่นๆ เช่น แร่ธาตุ วิตะมิน อาหารเสริมเพิ่มประสิทธิภาพการใช้อาหาร เป็นต้น

คู่มือปฏิบัติ การผลิตโคเนื้อเชิงการค้า ส�าหรับเกษตรกร 43
Commercial Beef Cattle Production Handbook Farmer Edition