Page 43 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

บทที่ 4

อำหำร และกำรจัดกำรอำหำรโคเนื้อ

ควำมรู้ทั่วไปด้ำนอำหำรโคเนื้อ

โคเป็นสัตว์ 4 กระเพาะ หรือที่เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า สัตว์เคี้ยวเอื้อง จึงมีความสามารถในการย่อยอาหารหยาบ

ประเภทหญ้า และพืชอาหารสัตว์ชนิดอื่นๆได้ จากขบวนการหมักในกระเพาะ โดยที่จุลินทรีย์มีบทบาทส�าคัญ
ในขบวนการหมักย่อย
กระเพาะทั้ง 4 ส่วนของโค ประกอบด้วย

1. รูเมน มีชื่อเรียกทั่วไปว่า ผ้าขี้ริ้ว เป็นส่วนใหญ่ที่สุดของกระเพาะ ผนังภายในมีลักษณะเหมือน
ผ้าขนหนู ท�าหน้าที่หมักย่อยอาหารโดยจุลินทรีย์ที่มีอยู่นับล้านตัว

2. เรทติคูลั่ม มีชื่อเรียกทั่วไปว่า รังผึ้ง มีขนาดเล็ก ผนังภายในมีลักษณะเป็นตารางเหลี่ยม ท�าหน้าที่
สัมพันธ์ใกล้ชิดกับผ้าขี้ริ้ว ยากจะแยกจากกันได้
3. โอมาซั่ม มีชื่อเรียกทั่วไปว่า สามสิบกลีบ มีลักษณะก้อนกลมค่อนข้างแข็ง ลักษณะภายในเป็นหลืบ

หรือเป็นกลีบจ�านวนมาก
4. อะโบมาซั่ม มีชื่อเรียกทั่วไปว่า ไส้เปรี้ยว มีคุณสมบัติเหมือนสัตว์กระเพาะเดี่ยว มีน�้าย่อยซึ่ง

มีฤทธิ์เป็นกรด ย่อยอาหารและดูดซึมเข้าสู่ร่างกาย

อะโบมาซั่ม (ไส้เปรี้ยว)
โอมาซั่ม (สามสิบกลีบ)
เรทติคูลั่ม (รังผึ้ง)
รูเมน (ผ้าขี้ริ้ว)

กำรใช้ประโยชน์จำกอำหำรหยำบ

โคกินหญ้า ผ้าขี้ริ้ว+รังผึ้ง สามสิบกลีบ ไส้เปรี้ยว

หมักย่อยสลายโดยจุลินทรีย์สภาพเป็นกรด จุลินทรีย์ตายดูดซึมเข้าร่างกาย
อาหารที่ออกจากกระเพาะผ่านต่อไปยังล�าไส้เล็ก ล�าไส้ใหญ่ ซึ่งมีการย่อยและดูดซึมเช่นกัน และในที่สุดกากอาหาร

ที่เหลือจะถูกส่วนปลายของล�าไส้ใหญ่ดูดน�้าออกจ�านวนมาก และขับถ่ายออกมาเป็นอุจจาระ

คู่มือปฏิบัติ การผลิตโคเนื้อเชิงการค้า ส�าหรับเกษตรกร 41
Commercial Beef Cattle Production Handbook Farmer Edition