Page 74 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ที่คอนขางจํากัดหรืออยูกระจัดกระจายทําใหการใชเครื่องมือเครื่องจักรไมเกิดประสิทธิภาพสูงสุดเทียบกับ

กรณีที่ดินแปลงใหญ
อายุหัวหนาครัวเรือน เพศของหัวหนาครัวเรือน และจํานวนสมาชิกครัวเรือนเทียบเทาผูใหญ ไมมี

ความสัมพันธกับรายไดการเกษตรอยางมีนัยสําคัญ การลดบทบาทของปจจัยเหลานี้สะทอนใหเห็นถึง

รูปแบบการทําเกษตรในยุคปจจุบันที่เนนการจางแรงงานและการเชาเครื่องจักรทั้งในกระบวนการผลิตและ
เก็บเกี่ยว เพื่อลดการพึ่งพิงแรงงานในครัวเรือนซึ่งมีแนวโนมลดลงอยางตอเนื่อง เพราะสมาชิกในครัวเรือน

ที่ไดรับการศึกษาสูงขึ้นก็หันไปประกอบอาชีพอื่นนอกภาคเกษตร สวนสมาชิกที่ยังอยูก็อาจมีอายุเยอะหรือ

อยูในวัยเรียน เชนเดียวกัน แมวาเพศชายที่แตเดิมเคยเปนหัวหนาครัวเรือนก็ยายไปทํางานใน
ภาคอุตสาหกรรม ภาคบริการ หรือภาคขนสง มากขึ้น แตสัดสวนของหัวหนาครัวเรือนเพศหญิงที่สูงขึ้น

ไมไดสงผลกระทบตอรายไดภาคเกษตร

มูลคาผลผลิตทางการเกษตรของครัวเรือนที่มีหัวหนาครัวเรือนสําเร็จการศึกษาระดับมัธยมตน
หรือสูงกวาสูงกวาครัวเรือนที่หัวหนาครัวเรือนมีวุฒิการศึกษาต่ํากวารอยละ 12.40 โดยเฉลี่ย ความ

แตกตางดังกลาวของรายไดถือวาคอนขางสูงเมื่อเทียบกับระดับการศึกษาเพียงระดับมัธยมตน แตตองไม

ลืมวาวุฒิมัธยมตนกับวุฒิประถมศึกษาหรือการไมมีวุฒิการศึกษาเลยอาจหมายถึงความแตกตางดาน
ความสามารถในการอานออกเขียนไดและการวิเคราะหเชิงปริมาณ ซึ่งเปนความสามารถขั้นพื้นฐานที่

จําเปนตอการประกอบอาชีพ ดั้งนั้นจึงไมแนแปลกใจที่จะพบวาระดับการศึกษามีผลตอรายไดครัวเรือน

อยางไรก็ตาม คาสัมประสิทธิ์ของตัวแปรนี้อยูที่ระดับรอยละ 10 เทานั้น ซึ่งเปนเพราะหัวหนาครัวเรือน
สวนมากในกลุมตัวอยางมีการศึกษาระดับประถมศึกษา (ราวรอยละ 90) ใขณะที่สัดสวนหัวหนาครัวเรือน

ที่สําเร็จการศึกษาระดับมัธยมตนมีไมมาก (ราวรอยละ 10) สงผลใหความแตกตางของคาตัวแปรหุนของกลุ

มตัวอยางมีไมมาก
การเขาถึงแหลงสินเชื่อไมเปนอุปสรรคสําหรับเกษตรกร ซึ่งก็ไมนาแปลกใจแตอยางใด เนื่องจาก

กวารอยละ 80 ของครัวเรือนระบุวาสามารถกูยืมเงินจากสถาบันการเงินได อยางไรก็ตาม เนื่องจากการ

เขาถึงแหลงสินเชื่อเปนเพียงตัวแปรหุน ดังนั้นจึงไมสามารถบอกไดถึงจํานวน (มูลคา) สินเชื่อที่แตละ
ครัวเรือนสามารถกูยืมได จึงอาจเปนไปไดวาแมวาเกษตรกรจะสามารถเขาถึงแหลงสินเชื่อและการเขาถึง

แหลงสินเชื่อเองจะไมสงผลตอรายไดภาคเกษตร แตวงเงินสินเชื่ออาจมีบทบาทที่สําคัญตอการผลิตและ

รายไดของครัวเรือน เมื่อพิจารณาแบบจําลอง Pooled OLS และ Random Effect พบวา คาสัมประสิทธิ์
ของตัวแปรหุนแสดงจังหวัดที่ครัวเรือนอาศัยอยูลวนมีนัยสําคัญทางสถิติ แสดงใหเห็นวาการผลิตและ

รายไดของเกษตรกรจาก 4 จังหวัด มีความแตกตางกันอยางชัดเจน เนื่องดวยปจจัยทางกายภาพตางๆ

(เชน สภาพดิน ระบบชลประทาน เปนตน) เมื่อเปรียบเทียบกับจังหวัดฉะเชิงเทราซึ่งฐาน พบวา รายได
จากการผลิตตอครัวเรือนของเกษตรกรในจังหวัดลพบุรีสูงวาเกษตรกรในจังหวัดฉะเชิงเทรา ในขณะที่

เกษตรกรในภาคอีสานดอยกวา ปริมาณน้ําฝนทั้งในปกอนหนาและปปจจุบันมีบทบาทสําคัญตอรายได

การเกษตร เพราะปกติแลวเกษตรกรวางแผนการเพาะปลูกลวงหนา (เชน กําหนดขนาดพื้นที่เพาะปลูก

5-23