Page 50 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ครึ่งหนึ่งของพื้นที่ในอ าเภอปากพนังเป็นพื้นที่การเกษตรใช้ท านาข้าวและสวนผลไม้ สวนยาง สวนปาล์มน ้ามัน มีบ่อ
เลี้ยงกุ้งในบริเวณใกล้ชายฝั่ง ซึ่งส่วนหนึ่งเคยเป็นป่าชายเลนมาก่อนที่จะเปลี่ยนมาใช้เลี้ยงกุ้ง คนในพื้นที่ประกอบอาชีพ
เพาะปลูก ประมง รวมทั้งเลี้ยงกุ้ง เก็บรังนก ประกอบการอุตสาหกรรม ซึ่งมีทั้ง โรงสีข้าว โรงน ้าแข็ง โรงงานปลาป่น อู่

ต่อเรือและซ่อมเรือตลอดจนเครื่องยนต์เรือและเครื่องมือประมง คลังน ้ามัน สถานีบริการน ้ามัน และผู้ประกอบธุรกิจ
การค้า รวมทั้งการค้าสัตว์น ้า และรับจ้าง อ าเภอหัวไทร ตั้งอยู่ทางตอนใต้ของอ าเภอปากพนัง พื้นที่ท าการเกษตรใช้ท า
นาข้าว ปลูกผัก ท าสวนปาล์มน ้ามัน สวนยางพารา สวนสน สวนมะพร้าว สวนผลไม้อื่นๆ (มะนาว มะม่วง กระท้อน)
และปลูกกระถินเทพา อีกเล็กน้อย ต าบลที่มีพื้นที่ติดทะเลคือ ต าบลเกาะเพชร และ ต าบลหน้าสตน ซึ่งมีการเลี้ยงกุ้ง
และยังมีต าบลบางนบในส่วนที่ติดกับต าบลเกาะเพชรที่มีการเลี้ยงกุ้ง พื้นที่หลักของการศึกษาครั้งนี้ ได้แก่ ต าบลปาก
พนังตะวันออก ต าบลขนาบนาก ในอ าเภอปากพนัง และ ต าบลเกาะเพชร และ ต าบลบางนบ ในอ าเภอหัวไทร

สหกรณ์ผู้เลี้ยงกุ้งลุ่มน ้าจันทบุรี จ ากัด มีที่ท าการตั้งอยู่ในต าบลปากน ้าแหลมสิงห์ อ าเภอแหลมสิงห์
จังหวัดจันทบุรี สมาชิกมีบ่อเลี้ยงกุ้งอยู่ในพื้นที่บริเวณใกล้ชายฝั่งของจังหวัด พื้นที่เลี้ยงกุ้งของสมาชิกส่วนใหญ่ตั้งอยู่ใน
อ าเภอแหลมสิงห์ จังหวัดจันทบุรี ซึ่งตั้งอยู่ทางทิศใต้ของจังหวัดจันทบุรี พื้นที่มีส่วนที่ติดทะเล สามารถน าพื้นที่มาใช้
เลี้ยงกุ้งและสัตว์น ้าอื่นๆได้ มีป่าชายเลนซึ่งส่วนหนึ่งถูกบุกเบิกน ามาใช้เลี้ยงกุ้ง ที่ผ่านมาพื้นที่ป่าชายเลนถูกบุกเบิก

น าไปใช้เลี้ยงกุ้งกันมาก พื้นที่ป่าลดลง ปัจจุบันมีการรณรงค์ให้ปลูกป่าชายเลน โดยหน่วยงานของรัฐร่วมมือกับชุมชน
ในพื้นที่เข้ามาช่วยดูแลรักษาป่า ฟื้นฟูป่าคืนมาได้ส่วนหนึ่ง มีแหล่งน ้าจืดที่มาจากอุทยานแห่งชาติน ้าตกพลิ้ว พื้นที่
ส่วนที่ติดภูเขาเหมาะแก่การท าการเกษตร ใช้ปลูกพืชสวนเป็นส่วนใหญ่ ประชากรในพื้นที่ประกอบอาชีพหลากหลาย
และมักท ามากกว่าหนึ่งอาชีพ มีทั้งเลี้ยงกุ้งและสัตว์น ้าอื่นๆ เพาะปลูก ท าสวน ค้าขาย และรับจ้าง อาชีพที่ได้รับการ

ส่งเสริมมากในปัจจุบันจะเป็นงานที่เกี่ยวกับการท่องเที่ยว มีการสร้างที่พักรองรับนักท่องเที่ยวอยู่ทั่วไปโดยเฉพาะตาม
พื้นที่ชายฝั่งทะเล เกือบครึ่งหนึ่งของครัวเรือนในอ าเภอนี้ยังท าเกษตรกรรม ท าสวนทุเรียน มะม่วง มังคุด เงาะ และ
มะพร้าว ท านาข้าว คนในพื้นที่มีการรวมกลุ่มกันหลากหลาย ทั้งในรูปของกลุ่มเกษตรกร สหกรณ์ และวิสาหกิจชุมชน
ซึ่งร่วมกันพัฒนาสินค้าหนึ่งต าบลหนึ่งผลิตภัณฑ์หลายอย่าง เช่น ผลิตภัณฑ์เสื่อกกที่ต าบลบางสระเก้า น ้าส ารอง และ
กะปิ ที่ต าบลปากน ้าแหลมสิงห์ และ ปลากรอบที่ต าบลหนองชิ่ม

2.2 โครงสร้างการบริหารและจ านวนสมาชิกองค์กรชุมชน
ได้สรุปข้อมูลโครงสร้างการด าเนินงานขององค์กรชุมชนที่ศึกษาทั้งแปดแห่งไว้ในตารางที่ 2-1 ประกอบด้วย
ประเด็นดังต่อไปนี้

ตารางที่ 2-1 โครงสร้างการด าเนินงานขององค์กรชุมชน ปี 2557
กลุ่มเกษตรกร สหกรณ์ผู้เลี้ยงปลานิล สหกรณ์ผู้เลี้ยงกุ้ง
รายการ ฉะเชิงเทรา ท่าซุง พาน นครนายก สามร้อยยอด ท่าทอง ปากพนัง จันทบุรี
ปีที่เริ่ม 2552 2551 2543 2556 2550 2549 2550 2549
จ านวนสมาชิก (ราย) 660/3 กลุ่ม 179 475 144 270 314 415 136

บริการปัจจัยผลิต (% ของสมาชิก)
พันธุ์สัตว์น ้า 53.33 23.33 86.67 13.51 63.33 3.33 26.67 6.67

อาหารสัตว์น ้า 86.67 80.00 86.67 18.92 63.33 - 46.67 10.00
เวชภัณฑ์/เคมีภัณฑ์ 43.33 - 60.00 - 30.00 53.33 56.67 3.33
รวบรวมผลผลิต (%ของสมาชิก) 100.00 20.00 86.67 13.51 46.67 10.00 23.33 13.33
สินเชื่อ (%ของสมาชิก) 16.67 63.33 26.67 2.70 63.33 6.67 16.67 3.33
รับการฝึกอบรมที่องค์กร (%ของสมาชิก) 46.67 80.00 16.22 83.33 53.33 60.00 36.67
การเข้าประชุมองค์กร (%ของสมาชิก) 100.00 90.00 89.19 96.67 73.33 93.33 70.00
ก าไร (ล้านบาท/ปี) 1.477 0.048 -0.397 0.402 0.350 -0.328

2-4