Page 36 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

และแนวทางการพัฒนาสมรรถนะของเกษตรกรด้วยการจัดองค์กรชุมชน โดยพิจารณาประเด็นที่เกี่ยวข้องดังจะกล่าว
ต่อไป

1) การศึกษาสภาวะเศรษฐกิจสังคมรวมทั้งสภาวะทางกายภาพและสิ่งแวดล้อมของชุมชนจะช่วยให้
ความเข้าใจเกี่ยวกับภาวการณ์พัฒนาองค์กรชุมชน ให้ข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับชุมชนและการจัดองค์กรชุมชนที่ปฏิบัติอยู่
การศึกษาด้านการผลิตและการตลาดของชุมชนเกษตรกรผู้เพาะเลี้ยงสัตว์นํ้ามีการศึกษาไว้บ้างแล้ว เช่นงานของเรืองไร
โตกฤษณะและคณะ (2556) ซึ่งศึกษาต้นทุนการผลิตและการตลาดสัตว์นํ้าที่สําคัญสิบสองชนิดซึ่งได้จากการเพาะเลี้ยง
พบว่าส่วนมากเกษตรกรยังสามารถทํากําไรได้และต้นทุนหลักเป็นค่าอาหารสัตว์นํ้า ซึ่งผู้ค้าปัจจัยการผลิตมักจะเป็นผู้

กําหนดราคา ในด้านการขายผลผลิตเกษตรกรยังมีทางเลือกจํากัดในการกระจายผลผลิต นอกจากนี้ยังมีงานวิจัยที่
ดําเนินการโดยสํานักวิจัยเศรษฐกิจการเกษตร สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร เช่น เศรษฐกิจการผลิตและการตลาด
หอยแครง (สํานักวิจัยเศรษฐกิจการเกษตร,2552) เศรษฐกิจการผลิตและการตลาดกุ้งก้ามกราม(สํานักวิจัยเศรษฐกิจ
การเกษตร,2554) และ รูปแบบการผลิตกุ้งทะเลทางเลือกกรณีศึกษาสหกรณ์ผู้เลี้ยงกุ้งลุ่มนํ้าบางปะกง (สํานักวิจัย
เศรษฐกิจการเกษตร,2555) มีข้อเสนอสนับสนุนการรวมกลุ่มเพื่อสร้างความเข้มแข็งให้แก่เกษตรกรผู้เพาะเลี้ยงสัตว์นํ้า
ในส่วนของการศึกษาโซ่อุปทาน วลัยลักษณ์ อัตธีรวงศ์และคณะ (2549) ศึกษาการจัดการโซ่อุปทานอุตสาหกรรมกุ้ง

ขาวของประเทศไทยและเสนอให้เกษตรกรรวมกลุ่มเพื่อสร้างความเข้มแข็งในการซื้ออาหารกุ้งและพันธุ์กุ้งที่มีคุณภาพ
รวมทั้งเพื่อพัฒนาความสามารถทั้งในการเทคโนโลยีและตลาดของกลุ่มเกษตรกร

2) การวิเคราะห์ SWOT เป็นการวิเคราะห์การบริหารองค์การ ซึ่งสามารถนํามาใช้ได้ทั้งหน่วยงานภาครัฐ

ภาคเอกชน หรือกลุ่มการทํางานในด้านต่างๆ การวิเคราะห์จะพิจารณาถึง จุดเด่น (Strength)จุดด้อย (Weakness)
โอกาส (Opportunity) และอุปสรรค (Threat) ของการบริหารองค์การนั้นๆการวิเคราะห์ SWOT เป็นแนวทางสําหรับ
การระบุจุดเด่น จุดด้อย โอกาส และอุปสรรค เพื่อพิจารณาใช้ในการสนับสนุนการวางแผนกลยุทธ์

วิธีการของการวิเคราะห์ SWOT พัฒนามาจากธุรกิจและอุตสาหกรรม ในการศึกษาครั้งนี้ได้นํามาใช้ในการ
วิเคราะห์การทํางานขององค์กรชุมชน เครื่องมือนี้มีจุดเด่นในด้านของการนําไปใช้ได้อย่างง่ายกับทุกระดับของการ
ดําเนินงาน แบ่งองค์ประกอบของ SWOT ได้ทั้งหมดสองส่วน ส่วนแรกเรียกว่าปัจจัยภายใน ที่มาจากทรัพยากรและ
ประสบการณ์ขององค์กรโดยตรง อันประกอบด้วย

 ทรัพยากรมนุษย์ ได้แก่ พนักงาน อาสาสมัคร สมาชิกองค์กร กลุ่มประชากรเป้าหมาย เป็นต้น
 ทรัพยากรทางกายภาพ ได้แก่ สถานที่ตั้ง สิ่งก่อสร้าง และอุปกรณ์ต่างๆ
 ทรัพยากรการเงิน ได้แก่ ทุนสนับสนุนธุรกิจ แหล่งเงินทุนจากหน่วยงานต่างๆ และแหล่งของการได้มา
ของรายได้
 กิจกรรมและกระบวนการดําเนินงาน ได้แก่ โครงการต่างๆ ในการดําเนินงานขององค์กร ระบบการ

ทํางานในองค์การ
 ประสบการณ์ที่ผ่านมา เช่น การสร้างชื่อเสียงที่ผ่านมาขององค์การ การเรียนรู้ความสําเร็จ

สําหรับ ในส่วนของการวิเคราะห์ปัจจัยภายนอก หรือ โอกาสและอุปสรรค มาจากส่วนสิ่งแวดล้อมภายนอก ที่
อาจกระทบกับองค์กรได้ ได้แก่

 แนวโน้มในอนาคตของอุตสาหกรรมที่ศึกษา
 แนวโน้มด้านเศรษฐกิจ ซึ่งอาจเป็นระดับประเทศ หรือระดับต่างประเทศ
 แหล่งเงินทุนจากหน่วยงานภายนอก
 สภาพประชากรศาสตร์ เช่น การเปลี่ยนแปลงอายุ เชื้อชาติ เพศ วัฒนธรรมต่างๆ ของพื้นที่นั้นๆ

1-4