Page 20 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

16-11

16.4 นโยบายน้ําไทยภายหลังการประกาศใชแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ

จากการทบทวนนโยบายทรัพยากรน้ําซึ่งมาจากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ คําแถลง
นโยบายของคณะรัฐมนตรีตอรัฐสภา นโยบายจากคณะรัฐมนตรี และการดําเนินการ รวมทั้งเหตุการณที่
เกิดขึ้นในอดีตถึงปจจุบัน พบวาในชวงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 1 ถึงฉบับที่ 11 มีรัฐบาล
เขามาบริหารประเทศ ตั้งแตคณะที่ 29 ซึ่งมีจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต เปนนายกรัฐมนตรี จนถึงปจจุบันคณะที่ 61

ที่มีพลเอกประยุทธ จันทรโอชา เปนนายกรัฐมนตรี รวม 33 คณะ เนื่องจากนโยบายน้ําที่ไดทบทวนใน
ชวงเวลานี้มีขอบเขตที่กวางขวาง จึงไดวิเคราะหทั้งความเชื่อมโยงและการเปลี่ยนแปลงของนโยบายน้ําใน 2
ระดับ คือ (1) วิเคราะหเปรียบเทียบนโยบายน้ําในภาพรวม และ (2) วิเคราะหเปรียบเทียบนโยบายเฉพาะ

เรื่องที่คณะรัฐมนตรีมีมติและดําเนินการ รวมทั้ง (3) กรณีตัวอยางของความไมตอเนื่องของนโยบายน้ําไทย
โดยมีรายละเอียดดังนี้

16.4.1 การวิเคราะหเปรียบเทียบนโยบายน้ําไทยในภาพรวม

การวิเคราะหเปรียบเทียบนโยบายน้ําไทยในภาพรวมนั้น ไดนํานโยบายน้ําจากที่มา 3 แหลง คือ (1)
นโยบายที่กําหนดในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ (2) คําแถลงนโยบายของคณะรัฐมนตรีตอรัฐสภา
และ (3) นโยบายจากมติคณะรัฐมนตรีและการดําเนินการ เพราะมติของคณะกรรมการที่เกี่ยวของกับทรัพยากรน้ํา
คณะตางๆ รวมทั้งการดําเนินการตามอํานาจหนาที่ของสวนราชการตางๆ สวนใหญจะดําเนินการไดเมื่อ
คณะรัฐมนตรีมีมติ

สาระสําคัญของการวิเคราะหเปรียบเทียบนโยบายทั้ง 3 แหลงนี้เพื่อใหเห็นปญหา รวมทั้งความ
เชื่อมโยงและความแตกตางของนโยบายน้ําโดยมีหลักการในการวิเคราะหวา “จะมีการแปลงนโยบายจาก
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ผานการแถลงนโยบายของรัฐบาลตอรัฐสภาสูแผนปฏิบัติที่ปรากฏ

เปนมติคณะรัฐมนตรีและการดําเนินการ” ในแตละชวงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับตางๆ
โดยมีรายละเอียดดังนี้
(1) นโยบายน้ําไทยในชวงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 1 (พ.ศ. 2504-2509)
แผนพัฒนาการเศรษฐกิจแหงชาติฉบับที่ 1 (พ.ศ. 2504-2509) อยูในชวงการบริหารของ
1)
รัฐบาล 2 คณะ คือ คณะที่ 29 ซึ่งมีจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต เปนนายกรัฐมนตรี และรัฐบาลคณะที่ 30 ซึ่งมี
จอมพลถนอม กิตติขจร เปนนายกรัฐมนตรี
ในแผนพัฒนาการเศรษฐกิจแหงชาติ ฉบับที่ 1 (ระยะที่ 2 พ.ศ. 2507-2509) ไดรายงานถึง
ผลการพัฒนาชลประทานในชวงตนของแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 1 (พ.ศ. 2504-2506) ไววา “ในปจจุบันการใช

น้ําและที่ดินในทองที่ที่มีการชลประทานยังไมไดผลเต็มที่ เพราะการกอสรางบางโครงการยังไมเสร็จสมบูรณ ใน
อนาคตยังมีโครงการชลประทานอีกหลายโครงการที่กําลังกอสรางหรืออยูในขั้นสํารวจออกแบบ หาก
การชลประทานไดเสร็จเรียบรอยและใชเต็มที่ตามโครงการ เนื้อที่เพาะปลูกในเขตชลประทานจะเพิ่มขึ้นอีก
ประมาณไมต่ํากวา 10 ลานไร ระบบการเพาะปลูกพืชปละ 2 ครั้งจะกวางขวางขึ้นและการใชปุยจะมีประสิทธิภาพ

สูงขึ้น ปริมาณพืชตางๆ ที่ผลิตไดยอมจะมากขึ้นเปนเงาตามตัว สวนความเสียหายเนื่องจากอุทกภัยหรือความแหง
แลงขาดแคลนน้ํายอมจะลดนอยลง” (สํานักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจแหงชาติ, 2507: 5)

--------------------------------------
1)
จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต ดํารงตําแหนงนายกรัฐมนตรี ตั้งแตวันที่ 9 กุมภาพันธ 2502 ถึงวันที่ 8 ธันวาคม 2506 ซึ่งมีบางชวงเวลากอนประกาศ
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ