Page 89 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

85

8.3 การสืบพันธุแบบมีเพศในพืช

กระบวนการสืบพันธุแบบมีเพศในพืชสามารถแบงออกไดเปน 3 ขั้นตอน คือ การสรางตน
สปอโรไฟท (sporogenesis) การสรางเซลลสืบพันธุ (gametogenesis) และการผสมพันธุ (syngamy)

ในที่นี้จะยกตัวอยางการสืบพันธุแบบมีเพศของพืชพวกสเปรมาโตไฟท ซึ่งเปนพืชปลูกที่สําคัญของ

มนุษย ดังที่ไดกลาวไวแลววาพืชพวกนี้มีชีพจักรแบบดิพโพล-แฮพลอนต โดยชวงชีวิตที่เปนดิพลอยด

เราเรียกวา ตนสปอโรไฟท ตนสปอโรไฟทจะสรางเนื้อเยื่อ 2 ชนิด เพื่อผลิตสปอร (meiospore)
เนื้อเยื่อที่ผลิตไมโครสปอร (microspore) หรือสเปรมเรียกวา ไมโครสปอแรงเจียม (microsporangium)

ซึ่งจะอยูในอับละอองเกสร (anther) สวนเนื้อเยื่อที่ผลิตเมกะสปอร (megaspore) หรือไข เรียกวา

เมกะสปอแรงเจียม (megasporangium) ซึ่งจะอยูในรังไข (ovary)
8.3.1 การสรางเซลลสืบพันธุเพศผู (male gametogenesis) กระบวนการสรางเซลลสืบพันธุเพศผู

แบงออกเปน 2 ขั้นตอน คือ การสรางไมโครสปอร (microsporogenesis) และการสรางสเปรม

(spermatogenesis) กระบวนการสรางไมโครสปอรซึ่งเปนเซลลแรกของชั่วที่เปนกามีโตไฟทเกิดขึ้น
ในอวัยวะที่เรียกวา ไมโครสปอแรงเจียม ซึ่งอยูในอับละอองเกสร (รูปที่ 8.4) ในพืชพวกสเปรมาโต

ไฟทจะมีอับละอองเกสรที่ประกอบดวย 4 ไมโครสปอแรงเจียม เซลลในไมโครสปอแรงเจียมจะ

พัฒนาไปเปนไมโครสปอโรไซต (microsporocyte) หรือพอลเลน มาเซอร เซลล (pollen mother cell
หรือ PMC) พอลเลน มาเซอร เซลล จะมีการขยายขนาดและมีการแบงเซลลแบบไมโอซิส ทําใหได

เซลลที่เปนแฮพลอยดจํานวน 4 เซลลอยูเรียงติดกันเปนวงกลม เรียกวา เรเดียล ควอเทต เซลล (radial

quatet cell) ตอมาเซลลทั้งสี่นี้จะแยกออกจากกันกลายเปนไมโครสปอรที่มีหนึ่งนิวเคลียส แตละ

รูปที่ 8.4 กระบวนการสรางเซลลสืบพันธุเพศผูในพืชชั้นสูง (angiosperm)