Page 90 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

86

ไมโครสปอรจะพัฒนาไปเปนละอองเกสร (pollen grain) กระบวนการพัฒนาของไมโครสปอรไปเปน

ละอองเกสรเรียกวา สเปรมาโตเจนเนซิส (spermatogenesis) กระบวนการนี้เกิดขึ้นโดยนิวเคลียสของ

ไมโครสปอรมีการแบงตัวแบบไมโตซิสครั้งที่ 1 ทําใหไดนิวเคลียสใหม 2 อันซึ่งมีรูปรางแตกตางกัน
นิวเคลียสอันที่มีรูปรางคลายพระจันทรเสี้ยวและยอมติดสีเขม เรียกวา เจเนอเรทีฟ นิวเคลียส
(generative nucleus) สวนนิวเคลียสอีกอันหนึ่งมีขนาดใหญกวา มีรูปรางกลมและยอมติดสีจางกวา

เรียกวา เวเจตเททีฟ นิวเคลียส (vegetative nucleus) หรือทูป นิวเคลียส (tube nucleus) นิวเคลียสทั้ง

สองมีปริมาณดีเอ็นเอที่ใกลเคียงกัน การแบงเซลลแบบไมโตซิสที่ระยะนี้เหมาะสมตอการวิเคราะห
ทางโครโมโซม เนื่องจากนิวเคลียสมีจํานวนโครโมโซมลดลงเปนครึ่งหนึ่ง (n) ของจํานวนปกติ (2n)
โครโมโซมจึงมีการกระจายตัวดีทําใหนับจํานวนไดงาย โดยเฉพาะอยางยิ่งพืชที่มีโครโมโซมจํานวน

มาก นอกจากนี้โครโมโซมยังมีการหดตัวไมมากทําใหมองเห็นตําแหนงเซนโตรเมียรไดชัดเจน ตอมา

เจเนอเรทีฟ นิวเคลียสมีการแบงตัวแบบไมโตซิสอีกครั้งหนึ่งทําใหไดเซลลสืบพันธุเพศผู (male
gamete) หรือสเปรม (sperm) 2 ตัว ซึ่งเรียกวา เมล กามีโตไซท (male gametocyte)
การแบงนิวเคลียสแบบไมโตซิสครั้งที่ 2 จะเกิดขึ้นเมื่อไรขึ้นอยูกับชนิดของพืช ในพืช

ตระกูลหญาหลายชนิดนิวเคลียสทั้งสามถูกสรางขึ้นกอนที่ทอละอองเกสร (pollen tube) จะงอกอกมา

ในตนดอกลิลลี่ (lily) การแบงนิวเคลียสแบบไมโตซิสครั้งที่ 2 เกิดขึ้นภายหลังจากที่ทอละอองเกสร
งอกออกมาแลว เวเจนเททีฟ นิวเคลียสมีหนาที่รับผิดชอบตอการงอกของทอละอองเกสร และมี
ตําแหนงอยูตรงสวนปลายทอและเปนผูนําทางสเปรมทั้งสอง ขณะนี้สเปรมทั้งสองพรอมที่จะผสม

พันธุ (syngamy)

8.3.2 การสรางเซลลสืบพันธุเพศเมีย (female gametogenesis) กระบวนการสรางเมกะสปอร
หรือไข (megasporogenesis) เกิดขึ้นในเมกะสปอแรงเจียมหรือโอวุล (ovule) (รูปที่ 8.5) เมกะสปอแรง
เจียมประกอบดวยเนื้อเยื่อ 2 ชนิด คือ นิวเซลลัส (nucellus) และอินเทกิวเมนต (integument) โดย

เนื้อเยื่อนิวเซลลัสจะหอหุมเมกะสปอโรไซท (megasporocyte) หรือเอมบริโอ แซค มาเธอร เซลล

(embryo sac mother cell หรือ EMC) แตละโอวุลจะมีเมกะสปอโรไซท 1 อัน เมกะสปอโรไซทจะมี
การแบงเซลลแบบไมโอซิส ทําใหไดเซลลที่เปนแฮพลอยดจํานวน 4 เซลลอยูเรียงติดกันเปนแถว
เรียกวา ลิเนียร ควอเทต เซลล (linear quatet cell) ซึ่งแตละเซลลก็คือ เมกะสปอร ตอมาเมกะสปอร 3

อันจะสลายตัวไปเหลือไวเพียง 1 อัน ซึ่งจะพัฒนาไปเปนไขโดยกระบวนการ oogenesis โดยเมกะ

สปอรที่เหลืออยู 1 อันนี้จะมีการขยายขนาดใหญขึ้นและพัฒนาเปน เอมบริโอ แซค (embryo sac)
นิวเคลียสที่อยูภายในเอมบริโอ แซคนี้จะมีการแบงตัวแบบไมโตซิส 3 ครั้ง ได 8 นิวเคลียส ซึ่งจัดแบง
ออกเปนไข (egg nucleus) 1 อัน ซินเนอรจิด (synergid) 2 อัน โพลาร นิวคลีโอ (polar nuclei) 2 อัน

และแอนติโพดอล (antipodal) 3 อัน ซินเนอรจิดมีตําแหนงอยูตรงดานขางของไข สวนโพลาร นิวคลี

ไอ ทั้งสองซึ่งอยูตรงกลางของเอม บริโอ แซคมักจะมารวมกันกลายเปนนิวเคลียสที่มีโครโมโซม 2
ชุด (fusion nucleus) สําหรับแอนติโพดอลจะอยูตรงกันขามกับไขในเอมบริโอ แซค มาถึงตอนนี้เรา
อาจเปรียบเทียบไดวา เอมบริโอ แซค ก็คือ ตนกามีโตไฟทเพศเมีย (female gametophyte) และไข (egg

nucleus หรือ egg cell) ก็คือ เซลลสืบพันธุเพศเมีย (female gametocyte หรือ female gamete) นั่นเอง