Page 86 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

82

บทที่ 8

โครโมโซมในระหวางการสืบพันธุแบบมีเพศของพืช

(Chromosome During Sexual Reproduction)

8.1 คํานํา

การสืบพันธุแบบมีเพศของพืช (sexual reproduction) ทําใหโครโมโซมและยีนบน

โครโมโซมของพอแมถูกถายทอดไปยังลูกหลาน (genetic transmission) นอกจากนี้ยังทําใหเกิดการ

รวมตัวของยีนจากโครโมโซมพอแมในรูปแบบตาง ๆ (genetic recombination) ลูกที่ไดจึงมีลักษณะ
แตกตางกัน กระบวนการสืบพันธุแบบมีเพศของสิ่งมีชีวิตประกอบดวยขั้นตอนที่สําคัญ 2 ขั้นตอน คือ

1) การแบงเซลลแบบไมโอซิส เพื่อสรางเซลลสืบพันธุพอและแม และ 2) การรวมกันระหวางเซลล

สืบพันธุพอและแมซึ่งเกิดขึ้นในระหวางการผสมพันธุ (syngamy) การรวมกันระหวางเซลลสืบพันธุ
พอและแมเปนขั้นตอนที่ทําใหเกิดการรวมตัวของยีนจากโครโมโซมพอและแมในแบบตาง ๆ ลูกที่ได

จึงมีลักษณะแตกตางกันไปหรือมีลักษณะใหม ๆ เกิดขึ้น ทําใหมนุษยสามารถคัดเลือกพืชหรือสัตวที่มี

ลักษณะที่ตองการได

8.2 ชีพจักรของสิ่งมีชีวิต

ชีพจักร (life cycle) ของสิ่งมีชีวิตสามารถแบงอกไดเปน 3 แบบ คือ แฮพลอนต (haplont)
ดิพลอนต (diplont) และดิพโพล-แฮพลอนต (diplo-haplont) ซึ่งในแตละชีพจักรจะประกอบดวย
กระบวนการแบงเซลลแบบไมโอซิสเพื่อสรางเซลลสืบพันธุและการผสมพันธุ (fertilization) สลับกัน

ไปอยางแนนอน
8.2.1 แฮพลอนต คือ สิ่งมีชีวิตที่มีจํานวนโครโมโซมชุดพื้นฐาน (genome) เพียงชุดเดียว (x) พบ

มากในสาหรายเซลลเดียว สาหรายที่เปนเสนสาย (filamentous algae) และโปรโตซัว (protozoa) พวก
แฮพลอนตจะมีชวงชีวิตที่เปนแฮพลอยด (haplophase) ซึ่งนับตั้งแตการแบงเซลลแบบไมโอซิสจนถึง

การผสมพันธุ ยาวนานกวา และเดนชัดกวาชวงชีวิตที่เปนดิพลอยด (diplophase) ซึ่งนับตั้งแตภายหลัง
การผสมพันธุจนถึงเริ่มตนการแบงเซลลแบบไมโอซิส (รูปที่ 8.1) สิ่งมีชีวิตพวกนี้มีไซโกต (zygote)

เทานั้นที่เปนดิพลอยด แตแฮพลอยดบางชนิดไซโกตจะเปลี่ยนไปอยูในรูปของสปอร (spore) เพื่อการ
อยูรอดของชีวิตในสภาพแวดลอมที่ไมเหมาะสม สวนชีวิตในวัยที่โตเต็มที่ (mature individual) กลับ

อยูในสภาพของแฮพลอยด ประกอบดวยเซลลหลายเซลลที่มีการแบงเซลลแบบไมโตซิส