Page 65 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

61

บทที่ 6

โครโมโซมในระหวางการแบงเซลลแบบไมโตซิส

(Chromosome during Mitosis)

6.1 คํานํา

โดยปกติสิ่งมีชีวิตจะตองมีการแบงเซลล (cell division) ถาเปนเนื้อเยื่อเซลลรางกาย

(somatic tissue) การแบงเซลลเกิดขึ้นเพื่อเพิ่มจํานวนเซลล (cell multiplication) ทําใหสิ่งมีชีวิตมีขนาด

และรูปรางใหญขึ้น แตถาเปนเนื้อเยื่อเซลลสืบพันธุ (gametic tissue) การแบงเซลลเกิดขึ้นเพื่อสราง
เซลลสืบพันธุสําหรับการผสมพันธุ หรือการรวมกันระหวางไข (egg) และสเปรม sperm

ในกระบวนการแบงเซลลรางกายทั่วไปแบงออกเปน 2 ขั้นตอน คือ 1) การแบงนิวเคลียส
เรียกวา แครีโอไคเนซิส (karyokinesis) หรือที่รูจักกันทั่วไปวาไมโตซิส (mitosis) 2) การแบงไซโต

พลาสซึม เรียกวา ไซโตไคเนซิส (cytokinesis) ในระหวางการแบงนิวเคลียสหนวยพันธุกรรมที่อยูบน

โครโมโซมจะถูกถายทอดไปสูนิวเคลียสใหมทั้งหมด ติดตามดวยไซโตไคเนซิสซึ่งไซโตพลาสซึม
และองคประกอบตาง ๆ ในไซโตพลาสซึมจะถูกแบงออกเปน 2 สวนลอมรอบนิวเคลียสใหมทั้งสอง

นั้น เนื่องจากโครโมโซมเปนตัวนําพาหนวยพันธุกรรมดังนั้นในบทนี้จะอธิบายการเกิดไมโตซิสอยาง

ละเอียด กระบวนการไมโตซิสแบงออกเปนขั้นตอนสําคัญ ๆ ตามลําดับดังนี้ คือ โปรเฟส (prophase)
เมตาเฟส (metaphase) อะนาเฟส (anaphase) และเทโลเฟส (telophase) อยางไรก็ตามเพื่อใหเขาใจ

ถึงวัฎจักรเซลล (cell cycle) ทั้งหมด ก็ควรจะทราบถึงกระบวนการที่เกิดขึ้นในระยะกอนเริ่มการแบง

เซลลแบบไมโตซิส ซึ่งเรียกวา ระยะอินเตอรเฟส (interphase)

6.2 ระยะอินเตอรเฟส

ในระยะนี้สายใยโครมาตินซึ่งบรรจุวัสดุพันธุกรรม (genetic material) กระจายอยูทั่วไปใน

นิวเคลียสของเซลล ในบางครั้งอาจเห็นนิวคลีโอลัส และโครโมเซนเตอรซึ่งเปนบริเวณที่ยอมติดสีเขม

ดวย (รูปที่ 6.1 และ 6.2) อินเตอรเฟสเปนชวงที่ยาวที่สุดของวัฎจักรเซลล เนื่องจากที่ระยะนี้เซลลมีการ
สะสมวัตถุดิบ พลังงาน และมีการสังเคราะหสารอินทรียตาง ๆ ที่จําเปนสําหรับการแบงเซลล

อินเตอรเฟสยังแบงยอยออกไดอีกเปน 3 ระยะ คือ ระยะจี-1 (G หรือ gap-1 period) ระยะเอส (S หรือ
1
synthesis period) และระยะจี-2 (G หรือ gap-2 period) (รูปที่ 6.3) ในระยะจี-1 เซลลมีการเตรียม
2