Page 56 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

52

ในพืชอื่น ๆ ที่การกําหนดเพศถูกควบคุมโดยโครโมโซมเพศ-เอกซ และวาย เชน Rumex,

Silene, spinach, hemp, liverwort และ asparagus โครโมโซมเพศทั้งสองมีรูปรางลักษณะไมแตกตางไป

จากโครโมโซมเซลลรางกายมากนัก ทําใหการจัดทําแครีโอไทปเปนไปดวยความยากลําบาก

การกําหนดเพศในระบบเอกซ-วายของสิ่งมีวิต นอกจากจะขึ้นอยูกับชนิดของโครโมโซม

เพศแลว ยังขึ้นอยูกับชุดของโครโมโซมเซลลรางกายดวย เชน ในแมลงหวี่ การกําหนดเพศขึ้นอยูกับ
อัตราสวนระหวางโครโมโซมเพศ-เอกซกับโครโมโซมเซลลรางกาย (A) โดยที่โครโมโซมเพศ-วาย ไม

มีบทบาทตอการกําหนดเพศ Bridge (1932) ไดทําการผสมพันธุระหวางแมลงหวี่ตัวเมียที่เปนทริพลอยด
(2n = 3x = 12) กับตัวผูที่เปนดิพลอยด (2n = 2x = 8) ไดลูกที่มีองคประกอบของโครโมโซมเพศ (X)

และโครโมโซมเซลลรางกาย (A) หลายรูปแบบ (ตารางที่ 5.1) นอกจากนี้ Bridges ยังไดสังเกตเห็นถึง
ความแตกตางของความเปนเพศผู (maleness) และเพศเมีย (femaleness) เขาจึงไดกําหนดสมดุลของ

ความเปนเพศผูและเพศเมีย โดยอาศัยอัตราสวนระหวางโครโมโซมเพศเมียและโครโมโซมเซลล
รางกาย (X/A) ในกรณีนี้โครโมโซมเพศผู (Y) ไมมีบทบาทตอการกําหนดเพศในแมลงหวี่ ผลจาก

การศึกษาครั้งนี้ Bridges สามารถกําหนดเพศของแมลงหวี่ ไดดังนี้ แมลงหวี่เพศเมียปกติ (normal
female) เกิดจากความสมดุลของโครโมโซมเพศเมียและโครโมโซมเซลลรางกาย (X/A = 1) สวนแมลง

หวี่เพศผูปกติ (normal male) เปนผลมาจากชุดของโครโมโซมเซลลรางกายมีมากกวาโครโมโซมเพศ
เมีย (X/A = 0.5) โครโมโซมเพศเมียดูเหมือนวาจะมีอิทธิพลตอการพัฒนาเปนเพศเมีย ในขณะที่

โครโมโซมเซลลรางกายมีอิทธิพลตอการพัฒนาเปนเพศผู ความไมสมดุลระหวางโครโมโซมเพศเมีย
และโครโมโซมเซลลรางกายจะทําใหแมลงหวี่ที่มีความเปนเพศเมียสูงกวาปกติ (superfemale) หรือมี

ความเปนเพศผูสูงกวาปกติ (supermale) หรือเปนกระเทย (intersex)

ในพืชสกุล Melandrium การกําหนดเพศขึ้นอยูกับสมดุลระหวางโครโมโซมเพศเมียและผู

(X/Y) โดยโครโมโซมเพศ-วายมีสวนในการกําหนดความเปนเพศผูดวย (ตารางที่ 5.1) การกําหนดเพศ
ในคนก็คลายคลึงกับในพืช Melandrium แตการเพิ่มขึ้นหรือลดลงของจํานวนโครโมโซมเพศเมียและผู

(ตารางที่ 5.2) จะทําใหเกิดโรคทางพันธุกรรมชนิดตาง ๆ เชน คนที่มีองคประกอบโครโมโซมเพศเปน
XXY จะแสดงออกเปนเพศชาย แตเปนหมันและมีการเจริญของเตานมเหมือนผูหญิง มีแขนขายาวกวา

ปกติ ปญญาออน (mental retarded) เรียกอาการผิดปกตินี้วา ไคลเนเฟลเตอร ซินโดรม (Klinefelter’s
syndrome) หรือคนที่มีโครโมโซมเพศ XO จะแสดงออกเปนเพศหญิง แตเปนหมัน มีลําคอกวางเปน

แผน (web neck) หูต่ํากวาระดับตา และปญญาออน เรียกอาการผิดปกตินี้วา เทิรนเนอร ซินโดรม
(Turner’s syndrome)