Page 55 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

51

ประกอบดวยคูโครโมโซมที่เหมือนกัน (XX) สวนเพศเมียมีคูโครโมโซมเพศที่แตกตางกัน (XY)

โครโมโซมเพศในกรณีอยางนี้อาจเรียกวาโครโมโซม W และ Z

ความเปนโครโมโซมคูเหมือน (homology) ของโครโมโซมเพศ-เอกซ และวายจะผันแปร
ไปขึ้นอยูกับชนิดของสิ่งมีชีวิต โครโมโซมเพศทั้งสองอาจมีสวนที่เหมือนกันยาวและสวนที่ตางกัน

สั้น หรือในทางกลับกันมีสวนที่เหมือนกันสั้นแตสวนที่ตางกันยาว ในสิ่งมีชีวิตบางชนิดไดมีการทํา

แผนที่แสดงสวนที่เหมือนกันและตางกันตามความยาวบนโครโมโซมเพศ เชน ในพืช Melandrium
album สวนที่เหมือนกันของโครโมโซมเพศซึ่งทําใหโครโมโซมมาจับคูกันนั้นสั้นมาก (รูปที่ 5.1)

นอกจากนั้นรูปที่ 5.1 ยังแสดงใหเห็นถึงสวนตาง ๆ ของโครโมโซมเพศที่ยับยั้งหรือสงเสริมการ

แสดงออกของเพศผูและเพศเมียดวย

ในมะละกอตนกลาที่งอกออกจากเมล็ดทั้งหมดจะแบงเปนตนตัวผูประมาณ 50 % และตน

ตัวเมียประมาณ 50 % แตเพศของตนมะละกอไมสามารถตรวจสอบไดจากลักษณะของตนในชวงการ

เจริญเติบโตทางลําตน (vegetative growth stage) ตองรอจนกวาจะออกดอก รวมทั้งไมสามารถแยก
ความแตกตางระหวางโครโมโซมเพศกับโครโมโซมเซลลรางกาย เนื่องจากมีรูปรางลักษณะไมแตก

ตางกัน

รูปที่ 5.1 โครโมโซมเพศของพืช Melandrium album

I - สวนที่ยับยั้งการแสดงออกของเพศเมีย (ถาสวนนี้ขาดหายไป จะทําใหเพศทั้ง

สองแสดงออกมา)
II - สวนที่ชวยสงเสริมความเปนเพศผู (ถาสวนนี้ขาดหายไป จะทําใหพัฒนาเปน

เพศเมีย)
III - สวนนี้ทําใหเพศผูสมบูรณ (ถาสวนนี้ขาดหายไป จะทําใหอับละอองเกสรตาย)

IV - สวนที่ทําใหโครโมโซมจับคูกัน มีทั้งในโครโมโซมเพศ-เอกซ และวาย
V - สวนของโครโมโซมเพศ-เอกซที่แตกตางจากโครโมโซมเพศ-วาย เปนที่อยู

ของยีนที่เกี่ยวของกับความเปนเพศเมีย