Page 127 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

123

11.7 การใชประโยชนการเพิ่มขึ้นของชิ้นสวนโครโมโซมในการปรับปรุงพันธุพืช

นักปรับปรุงพันธุพืชไดใชการเปลี่ยนแปลงโครงสรางโครโมโซมแบบที่มีการเพิ่มขึ้นของ

ชิ้นสวนโครโมโซมในการเพิ่มชิ้นสวนเล็ก ๆ ของโครโมโซมที่มียีนควบคุมลักษณะที่ตองการ การชัก
นําใหโครโมโซมมีชิ้นสวนที่ตองการเพิ่มขึ้นสามารถกระทําไดหลายวิธี ดังนี้ 1) การชักนําให

โครโมโซมเกิดการแตกหักและเชื่อมตอโดยการใชรังสี 2) การชักนําใหเกิดความไมสมดุลในการ

แลกเปลี่ยนชิ้นสวนระหวางโครโมโซมคูเหมือน (unequal crossing over) ในระหวางการแบงเซลล
แบบไมโตซิสของเซลลรางกายของตนพืชที่เปนดิพลอยด และ 3) การชักนําใหเกิดการแลกเปลี่ยน

ชิ้นสวนระหวางโครโมโซมปกติกับโครโมโซมที่มีชิ้นสวนตอกลับทิศทาง (inverted chromosome)

หรือกับโครโมโซมที่มีชิ้นสวนที่เกิดจากการแลกเปลี่ยนระหวางโครโมโซมที่มิไดเปนคูกัน

(translocated chromosome) อยางไรก็ตามการชักนําใหชิ้นสวนโครโมโซมที่ตองการเพิ่มขึ้นโดยใช
การแลกเปลี่ยนชิ้นสวนระหวางโครโมโซมที่มิไดเปนคูกัน translocation เปนวิธีที่สิ้นเปลืองแรงงาน

และเวลามาก และใชไดผลกับพืชบางชนิดที่มีชุดของตนพืชที่เกิดจากการแลกเปลี่ยนชิ้นสวนระหวาง

โครโมโซมที่มิไดเปนคูกันครบทุกโครโมโซม เชน ขาวโพด บารเลย ไรย ขาวฟางไขมุก (pearl millet)
ตัวอยางนักปรับปรุงพันธุพืชที่ไดนําการเพิ่มขึ้นของชิ้นสวนโครโมโซม ไปใชประโยชนในการ

ปรับปรุงพันธุพืช เชน Hagberg (1962) ไดปรับปรุงคุณภาพมอลท (malting quality) ของขาวบารเลย

โดยการทําใหชิ้นสวนโครโมโซมที่มียีนซึ่งควบคุมการสังเคราะหเอนไซม α- amylase เพิ่มขึ้นเมื่อ
เพิ่มปริมาณแปงชนิดอะมิโลส (amylose) และตอมาในป 1991 Hagberg and Hagberg (1991) ได

ปรับปรุงลักษณะ ตาง ๆ ของพืช ซึ่งรวมถึงผลผลิตดวยโดยการทําใหชิ้นสวนโครโมโซมที่มีลักษณะ

ที่ตองการเพิ่มขึ้น อยางไรก็ตามการปรับปรุงพันธุโดยอาศัยการเพิ่มขึ้นของชิ้นสวนโครโมโซมที่
ตองการยังไมประสบความสําเร็จมากนัก เนื่องจากชิ้นสวนโครโมโซมที่เพิ่มขึ้นอาจมีชิ้นสวนของยีน

ที่ไมตองการติดมาดวยนอกเหนือไปจากยีนที่ตองการ ดังนั้นจึงตองทําการคัดเลือกเพื่อคอย ๆ

ปรับปรุงลักษณะที่ตองการตอไปอีก

บรรณานุกรม

วิสุทธิ์ ใบไม. 2527. พันธุศาสตร. ศิลปกิจการพิมพ, กรุงเทพฯ.,

Hagberg, A. 1962. Production of duplications in barley breeding. Hereditas 48 : 243-246.

Hagberg, A. and P. Hagberg. 1991. Production and analysis of chromosome duplications in barley,

pp. 401-410. In P.K. Gupta and T. Tsuchiya (eds.). Chromosome Engineering in Plants:
Genetics, Breeding, Evolution. Part A. Elsevier Science Publishers B.V., Amsterdam.