Page 193 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

อุตุนิยมวิทยา 175

7.2.2 การเคลื่อนที่ของอากาศ

1. ลมชั้นบน (Geostrophic Wind)

ลมบริเวณบรรยากาศตอนบนเป็นลมที่พัดในชั้นบรรยากาศที่ไม่มีความเสียด

ทาน (non frictional layer) โดยทั่วไปมีความสูงมากกว่า 1,000 เมตรขึ้นไป ลมชั้นบนนี้จึงอยู่ที่ระดับ

ความสูงมากกว่า 1,000 เมตร มีทิศทางการเคลื่อนที่เป็นเส้นตรง ลมชั้นบนนี้อาจเริ่มต้นจากอากาศ
ที่มีความดันสูงไปยังอากาศที่มีความดันต ่า (จาก 908 mbar ไปยัง 904 mbar) อากาศจะได้รับแรง

เกรเดียนท์ของความดันอากาศ (PGF) จึงมีความเร่งข้ามเส้นระดับความดันเท่ากันหรือเส้นชั้น

ความดัน (isobaric lines) จากบริเวณความดันอากาศสูงไปยังบริเวณความดันอากาศต ่า เมื่ออากาศ
เคลื่อนที่เร็วขึ้นแรงโคริออลิส (CF) จะมีค่าเพิ่มขึ้น ท าให้ทิศทางของมวลอากาศเบี่ยงเบนไป

ทางขวาจนถึงจุดที่แรงโคริออลิส (CF) สมดุลกับแรงเกรเดียนท์ของความดันอากาศ (PGF) จะได้
แรงลัพธ์เป็น (แรงที่จุด 5 ในภาพที่ 7.6) ลมชั้นบน (geostrophic wind) มาจากค าว่า geo = earth;

strophic = turning หมายถึง ลมที่มีทิศทางเบี่ยงเบนไปโดยโลก ซึ่งโลกเป็นตัวการส าคัญที่ท าให้ลม
เปลี่ยนทิศทาง ลมชั้นบนจะมีทิศทางขนานกับเส้นชั้นความดันอากาศ

เหนือ
(N) LOW

ลมชั้นบน

ตะวันตก (W) (geostrophic ตะวันออก

wind) (E)

HIGH

ใต้ (S)

ภาพที่ 7.6 การเกิดลมชั้นบนในซีกโลกเหนือ

ที่มา : ดัดแปลงจาก Ahrens (1988)

2. ลมหมุนวน (Cyclonic and anticyclonic wind)

ลมที่พัดโดยรอบบริเวณที่มีความดันอากาศต ่าและบริเวณที่มีความดันอากาศ

สูง จะได้รับอิทธิพลของแรงเข้าสู่ศูนย์กลางกระท าต่อมวลอากาศดังกล่าว ลักษณะการเคลื่อนที่ของ
มวลอากาศจึงคล้ายคลึงกับลมตอนบนซึ่งอยู่สูงจากชั้นความเสียดทาน แต่ต่างกันที่ลมหมุนวนมี