Page 9 -
P. 9
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
แนวคิดเกี่ยวกับยุทธศาสตร์ 4
ยุทธศาสตร์จึงต้องเป็นผู้มองการณ์ไกล กว้างและลึก มองทะลุเห็นแนวทางที่เหมาะสม มีประสิทธิภาพ
เพื่อเดินไปสู่เป้าหมายอย่างมียุทธวิธีหรือกลยุทธ์
จากที่กล่าวมาในข้างต้นคําว่ายุทธศาสตร์ เป็นคําที่เริ่มปรากฏใช้ในทางการทหารมาก่อนจึงมี
ความหมายไปในทิศทางที่เกี่ยวข้องกับความมั่นคงและการทหาร โดยเน้นเรื่องการยุทธเป็นเครื่องมือ
แต่เพียงอย่างเดียว ในปัจจุบันทั้งคําว่ายุทธศาสตร์และยุทธวิธีมีความหมายกว้างขึ้น มีการใช้คํานี้กัน
อย่างแพร่หลายในการวางแผนทั้งทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม โดยได้ใช้ในความหมายว่า หลักการ
หรือแนวทางเพื่อปฏิบัติภารกิจที่สําคัญ เช่น ยุทธศาสตร์เพื่อแก้ปัญหาและพัฒนาเด็กและเยาวชน คือ
การส่งเสริมสถาบันครอบครัวและการส่งเสริมกิจกรรมสร้างสรรค์สําหรับเด็กและเยาวชน ส่วนยุทธวิธี
ใช้ในความหมายว่า วิธีการและขั้นตอนเพื่อให้เกิดความสําเร็จในการปฏิบัติภารกิจที่สําคัญ ซึ่งมักใช้คู่
กับคําว่า ยุทธศาสตร์ นอกจากนี้แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติของประเทศไทย อาจเรียกได้
ว่าเป็นแผนยุทธศาสตร์ได้อย่างดี เพราะแต่ละแผนมีการกําหนดเป้าหมายและห้วงระยะเวลาการ
ปฏิบัติไว้อย่างชัดเจน
ดังนั้นเมื่อคําว่ายุทธศาสตร์ได้ถูกนําไปใช้อย่างกว้างขวางและหลากหลายตามที่กล่าวมา
ข้างต้นทั้งในหน่วยงานภาครัฐและเอกชน ระดับองค์กรและระดับชาติ ซึ่งแนวความคิดยุทธศาสตร์
สมัยใหม่จึงมีความสัมพันธ์กับพลังอํานาจของรัฐ โดยยุทธศาสตร์อาจมีความหมาย คือ การใช้พลัง
อํานาจของชาติให้บรรลุวัตถุประสงค์ของชาติ เพราะพลังอํานาจของชาติเปรียบเสมือนเป็นเครื่องมือ
(means) วัตถุประสงค์เป็นเป้าหมายหรือจุดหมาย (end) กระบวนการทางยุทธศาสตร์เป็นวิธีการที่จะ
ทําให้ได้มาตามวัตถุประสงค์หลักของชาติ ซึ่งยุทธศาสตร์ในระดับสูงสุดของประเทศ เรียกว่า
ยุทธศาสตร์ชาติ (national strategy) โดยวัตถุประสงค์หลักของชาติมักจะถูกกล่าวถึงในรูปของ
ผลประโยชน์แห่งชาติที่เกี่ยวข้องกับความมั่นคงและความมั่งคั่ง และเครื่องมือต่าง ๆ ก็จะถูกกล่าวถึง
ในรูปของพลังอํานาจแห่งชาติ (national powers) ซึ่งก็คือ การเมืองหรือการทูต การทหาร
เศรษฐกิจ สังคมจิตวิทยา รวมทั้งวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ดังนั้นยุทธศาสตร์ชาติ จึงเป็นการจัด
และใช้เครื่องมือที่เป็นพลังอํานาจแห่งชาติทุก ๆ ด้าน เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์หลักของชาติหรือ
ผลประโยชน์แห่งชาตินั่นเอง เช่น การทหารเป็นเครื่องมือหนึ่งที่สําคัญในการรักษาผลประโยชน์
แห่งชาติก็จะมียุทธศาสตร์ทหาร (military strategy) ประกอบไปด้วย 4 ประเด็นยุทธศาสตร์ ได้แก่
การเตรียมกําลัง การวางกําลัง การใช้กําลัง และการประสานการปฏิบัติ โดยเริ่มต้นจากแนวความคิด
ด้านการใช้กําลัง หากเราจะใช้กําลังทหารนั้นควรพิจารณาว่าเราจะเตรียมกําลังทหารขนาดไหน จะ
วางกําลังที่ไหน และการประสานการปฏิบัติที่ต้องการควรเป็นอย่างไร ซึ่งสิ่งเหล่านี้จะเป็นไปเพื่อให้
บรรลุวัตถุประสงค์หลักของชาติตามที่ได้ระบุไว้ในยุทธศาสตร์ชาตินั่นเอง (กาญจนา นาคสกุล, 2551)
การกําหนดยุทธศาสตร์ (Strategy Formulation)
