Page 8 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

แนวคิดเกี่ยวกับยุทธศาสตร์ 3

รบทางทหารตามความจําเป็นทั้งในยามสงบและยามสงคราม ซึ่งศาสตราจารย์ ดร.กาญจนา นาคสกุล
ราชบัณฑิต ได้อธิบายเพิ่มเติมว่า เป็นการกําหนดแผนการให้เหมาะกับการต่อสู้กับข้าศึกทั้งในทางรุก

และในทางตั้งรับ โดยใช้กําลังทั้งทางการเมือง เศรษฐกิจ จิตวิทยา และกําลังรบทางทหาร เพื่อให้ได้ชัย
ชนะได้เปรียบข้าศึกและให้มีการสูญเสียน้อยที่สุด ยุทธศาสตร์เป็นวิชาที่เป็นทั้งศาสตร์และศิลปะ

ประกอบด้วย การกําหนดนโยบายชาติ วัตถุประสงค์แห่งชาติ รวมทั้งเป้าหมาย แผนการดําเนินงาน
กําลังสนับสนุน กลวิธี และต้องพิจารณาถึงอุปสรรค พร้อมทั้งเตรียมทางแก้ไขเพื่อให้การต่อสู้ได้รับชัย

ชนะในที่สุด เช่นเดียวกับพจนานุกรมศัพท์ทหาร กระทรวงกลาโหม สหรัฐอเมริกา ได้อธิบายไว้ว่า
ยุทธศาสตร์ เป็นศิลป์และศาสตร์ในการพัฒนาและการใช้กําลังอํานาจทางการเมือง เศรษฐกิจ

จิตวิทยา กําลังทหาร ตามความจําเป็นทั้งในยามสงบและยามสงคราม เพื่อทําให้เกิดการสนับสนุน
อย่างสูงสุดต่อนโยบายด้านต่าง ๆ รวมทั้งเพื่อมุ่งที่จะเพิ่มพูนโอกาสและผลของชัยชนะในทางที่เกื้อกูล

และโอกาสของการพ่ายแพ้ให้น้อยลง (สุรชาติ บํารุงสุข, 2537; สุรศักดิ์ พันธเศรษฐ, 2550)
นอกจากนี้พจนานุกรมฉบับออนไลน์ของ Merriam-Webster ได้ให้คําจํากัดความคําว่า strategy ใน

หลายความหมาย เช่น
1. ศาสตร์และศิลป์การใช้กําลังทางการเมือง เศรษฐกิจ จิตวิทยา และกําลังทหารของชาติ
หรือนานาชาติ ให้สามารถสนับสนุนทางการเมืองในรักษาความสงบหรือสงคราม (the science and

art of employing the political, economic, psychological, and military forces of a

nation or group of nations to afford the maximum support to adopted policies in
peace or war)
2. ศาสตร์และศิลป์ของทหารในการบังคับบัญชา เมื่อเผชิญกับข้าศึกในการรบภายใต้

สถานการณ์ที่อันตราย (the science and art of military command exercised to meet the

enemy in combat under advantageous conditions)

อย่างไรก็ตาม ศาสตราจารย์ ดร.กาญจนา นาคสกุล ยังได้กล่าวถึงอีกคําหนึ่งที่มักใช้ควบคู่กัน

คือ คําว่า ยุทธวิธี (tactics) ซึ่งหมายถึง วิธีที่จะใช้ในการต่อสู้กับศัตรูที่อยู่ตรงหน้า เป็นการ
ปฏิบัติการรบจริงในการต่อสู้กับศัตรู ซึ่งจําเป็นต้องมีทั้งอาวุธที่มีศักยภาพ มีทักษะในการต่อสู้ รู้กําลัง

และความสามารถของข้าศึก และมียุทธวิธีในการดําเนินการรบเพื่อให้ได้ชัยชนะด้วย ยุทธวิธีเป็นวิธีที่
จะใช้ในการรบขณะปะทะกับข้าศึกโดยผู้ที่เข้ารบต้องใช้ทั้งกําลังและความสามารถในการรุกรบและตั้ง

รับข้าศึกด้วยกําลังสติปัญญา ความรู้ และประสบการณ์ทั้งหมดที่มีอยู่ รวมทั้งกลอุบายและความรู้ทาง
จิตวิทยา เพื่อให้ฝ่ายตนมีขวัญและกําลังใจรบจนได้ชัยชนะในที่สุด หากจะกล่าวโดยสรุป ยุทธศาสตร์

หมายถึง วิชาการรบ ส่วนยุทธวิธี หมายถึง วิธีและกลวิธีของการรบ นั่นเอง เช่นเดียวกับคํากล่าวของ
รองศาสตราจารย์ ดร.เสรี พงศ์พิศ (2553) ที่ว่า ยุทธวิธีหรือกลยุทธ์ (tactics) เป็นวิธีปฏิบัติตาม

ยุทธศาสตร์ ถ้าเปรียบเทียบกับการรบ แม่ทัพเป็นผู้นํากองทัพไปรบด้วยยุทธวิธีตามแผนยุทธศาสตร์ที่
จอมทัพหรือผู้บัญชาการสูงสุดและคณะเสนาธิการได้วางไว้ ดังนั้นผู้นํา (leader) ที่ดีที่เป็นนัก

การกําหนดยุทธศาสตร์ (Strategy Formulation)