Page 156 -

ิ
ิ
ื
์
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ิ
ิ

สารอาหารระหวางขั้นตอนการเพาะเลี้ยงสงผลใหเกิดระยะแล็ก (lag phase) ของยีสต ซึ่งเซลลไม
เพิ่มจำนวนสงผลใหระยะเวลาการเพาะเลี้ยงที่ยาวนานขึ้น และประสิทธิภาพการผลิตที่อาจลดลง

โดย Poontawee and Limtong (2020) ไดพัฒนาวิธีการเพาะเลี้ยงแบบเฟด-แบตชรวมกับการ

เพาะเลี้ยงแบบสองขั้นตอน ที่เรียกวา การเพาะเลี้ยงสองขั้นตอนเฟด-แบตช (two-stage fed-batch

cultivation) ในถังปฏิกรณชีวภาพขนาด 3 ลิตร เพื่อใหสามารถดำเนินการไดงายขึ้น โดยลดขั้นตอน

การเก็บเกี่ยวเซลลโดยการปนเหวี่ยงและถายเชื้อระหวางการหมัก จึงชวยลดระยะเวลาและคาใชจาย

ในการดำเนินการ ลดปญหาการสูญเสียเซลลออกจากระบบ รวมทั้งลดความเสี่ยงจากการปนเปอน

ในขั้นตอนดังกลาวดวย โดยในขั้นแรกเปนการเพาะเลี้ยงยีสต R. fluvialis DMKU-SP314 ในอาหาร

เลี้ยงเชื้อที่เตรียมจากไฮโดรไลเสตของยอดออยที่เติมแหลงไนโตรเจนเพื่อสงเสริมการผลิต

มวลชีวภาพ จากนั้นเมื่อปริมาณแหลงคารบอนในรูปน้ำตาลรีดิวซลดลงต่ำวา 10 กรัมตอลิตร จึงเติม

ี
สารละลายกลีเซอรอลดิบซึ่งเปนแหลงคารบอนลงในถังปฏิกรณชวภาพ โดยไดศึกษาถึงระยะเวลาที่
เหมาะสมในการเติมสารละลายกลีเซอรอลดิบ รูปแบบของการเติมสารละลายกลีเซอรอลดิบ

(การเติมแบบรวดเดียวและการเติมแบบตอเนื่องทีละนอย) และอัตราเร็วในการเติมสารละลาย

กลีเซอรอลดิบ พบวาไดผลผลิตมวลชีวภาพสูงสุดเทากับ 38.5 กรัมตอลิตร และผลผลิตลิพิด 23.6 บทที่ 5

กรัมตอลิตร ซึ่งมีคาสูงกวาการเพาะเลี้ยงแบบแบตชถึง 1.27 และ 1.24 เทา ตามลำดับ (30.3 และ

19.1 กรัมตอลิตร ตามลำดับ) และสามารถเพิ่มอัตราการผลิตลิพิดเปน 98.4 มิลลิกรัมตอลิตรตอวัน

การสกัดลิพิด

การสกัดลิพิดแบงไดเปนการสกัดโดยใชวิธีทางเคมี และวิธีทางกล การใชสารเคมีจะใช 

ตัวทำละลายที่ไมมีขั้วหรือมีขั้วเล็กนอย เชน เบนซีน คลอโรฟอรม อีเทอร หรือเฮกเซน เพื่อทำลาย

ผนังเซลลของจุลินทรีย และสกัดลิพิดซึ่งมีคุณสมบัติไมละลายน้ำแตสามารถละลายไดในสารละลาย

ดังกลาว แลวระเหยตัวทำละลายเพื่อเขาสูการทำบริสุทธิ์ตอไป หรือใชเปนระบบตัวทำละลายผสม

เชน สารละลายผสมคลอโรฟอรมตอเมทานอลตอน้ำ อัตราสวน 1 ตอ 2 ตอ 0.8 โดยปริมาตรตอ

ั
ปริมาตรตอปริมาตร โดยลิพิดจะละลายในสารละลายที่ไมมีขั้ว เชน คลอโรฟอรม ซึ่งแยกช้นจากน้ำ
และเมทานอล ตามวิธีของ Bligh and Dyer (1959) ทั้งนี้การสกัดโดยใชวิธีทางเคมี อาจอาศัย

วิธีทางกล เชน การกวนผสมดวยความเร็วสูง เพื่อสงเสริมการเขาทำปฏิกิริยาของตัวทำละลายและ

เม็ดไขมันในเซลล หรือการใชเม็ดบีด เพื่อสงเสริมการทำลายของผนังเซลลรวมดวย ตลอดจนการ

สกัดดวยตัวทำละลายพรอมใชคลื่นเสียงความถี่สูง (ultrasonic frequency) เพื่อชวยเพิ่มประสิทธิภาพ

ในการสกัด และการเติมสารบางอยาง เชน เกลือ น้ำ และการปนเหวี่ยงดวยความเร็วสูง เพื่อทำให

สารอินทรียแยกชั้นออกจากน้ำ ทั้งนี้ลิพิดที่ถูกสกัดออกมาได กอนนำมาวิเคราะหหาปริมาณและ

การประยุกตใชยีสตเพื่อการเกษตรและอุตสาหกรรมยุคใหม 147