Page 10 -

ิ
ิ
ิ
์
ื
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ิ
บทนํา บทนำ บทนำ

สาวิตรี ลิ่มทอง

ยีสตเปนราที่มีการดำรงชีวิตเปนเซลลเดี่ยว สวนใหญเพิ่มจำนวนโดยการสืบพันธุแบบ

ไมอาศัยเพศ (asexual reproduction) โดยการแตกหนอ (budding) มีนอยชนิดที่เพิ่มจำนวนโดย

การแบงเซลลแบบฟสชัน (fission) มีทั้งชนิดที่พบเฉพาะการสืบพันธุแบบไมอาศัยเพศและชนิดที่พบ

ทั้งการสืบพันธุแบบไมอาศัยเพศและการสืบพันธุแบบอาศัยเพศ (sexual reproduction) การสืบพันธุ

แบบอาศัยเพศอาจเกิดโดยการสรางสปอรแบบมีเพศชนิดแอสโคสปอร (ascospore) ในแอสคัส

(ascus) หรือเบซิดิโอสปอร (basidiospore) บนเบซิเดียม โดยสปอรแบบมีเพศไมไดอยูในสวนสราง-

สปอร (fruiting body) (Spencer and Spencer 1997) ยีสตอยูในอาณาจักร (Kingdom) Fungi จำแนก

เปน 2 ไฟลัม (phylum) คือ ไฟลัม Ascomycota และไฟลัม Basidiomycota โดยในแตละไฟลัม

ประกอบดวยสกุลที่พบเฉพาะระยะที่มีการสืบพันธุแบบไมอาศัยเพศ (anamorphic state) ที่เรียกวา

อะนามอรฟกจีนัส (anamorphic genus) และสกุลที่พบทั้งระยะที่มีการสืบพันธุแบบไมอาศัยเพศและ

สกุลที่มีระยะการสืบพันธุแบบอาศัยเพศ (teleomorphic state) ดวย ที่เรียกวา ทีลีโอมอรฟกจีนัส

(teleomorphic genus) (Kurtzman et al. 2011) ยีสตสวนใหญเปนคีโมออรกาโนโทรฟที่แทจริง (strictly

chemoorganotroph) (Walker, 1998) หรือแซโพรโทรฟ (saprotroph) มีความสัมพันธกับพืชหรือสัตว

ที่มีชีวิตหรือสารอินทรียที่ไดจากพืชและสัตวที่ตายแลว โดยยีสตสามารถใชสารอินทรียเปนแหลง
คารบอนไดอยางหลากหลาย เชน น้ำตาล (sugar) พอลิออล (polyol) กรดอินทรีย (organic acid)

กรดไขมัน (fatty acid) ไฮโดรคารบอน (hydrocarbon) แอลกอฮอล (alcohol) พอลิเมอร (polymer)
ยีสตพบไดทั่วไปในแหลงที่อยู (habitat) ตาง ๆ ในธรรมชาติยีสต แตยีสตแตละชนิดหรือ

แตละกลุมมีแหลงที่อยูที่จำเพาะ (specific habitat) (Phaff and Starmer 1987) การพบยีสตแตละ
ชนิดในแหลงที่อยูนั้น ขึ้นอยูกับลักษณะทางสรีรวิทยาของยีสตชนิดนั้น ไดแก ความสามารถในการใช 

สารประกอบบางชนิดและความสามารถในการเจริญในภาวะแวดลอมนั้น ๆ เชน การพบ Candida
sonorensis ในเนื้อเยื่อของตนกระบองเพชร เนื่องจากยีสตชนิดนี้ใชสารโพรเพน-2-ออล (propan-2-

ol) ซึ่งมีมากในเนื้อเยื่อตนกระบองเพชร การพบยีสตที่ชอบอุณหภูมิต่ำ (psychrophilic yeast) คือ

Mrakia frigida ในดินที่แอนตารกติก ดังนั้นสารประกอบอินทรียที่ทำหนาที่เปนแหลงคารบอนและ

ธาตุอาหารตาง ๆ และภาวะแวดลอมของแหลงที่อยูเหลานั้นจะรวมกันกำหนดชนิดของยีสตที่พบ

นอกจากนั้นเนื่องจากยีสตไมสามารถเคลื่อนที่ได ดังนั้นการแพรกระจายของยีสตในธรรมชาติอาจ

การประยุกตใชยีสตเพื่อการเกษตรและอุตสาหกรรมยุคใหม 1