Page 176 -

ิ
ื
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ิ
์
ิ
ิ
4-5

4.3 การจัดที่ดินท ากินในพื้นที่ภาคตะวันออก
ได้มีโครงการจัดที่ดินท ากินด าเนินการในพื้นที่ภาคตะวันออกมาตั้งแต่ พ.ศ.2500 ซึ่งที่มาของที่ดิน
ที่น ามาจัดให้แก่ประชาชนมีทั้งพื้นที่สงวนหวงห้ามประเภทต่างๆ มีการจัดที่ดินโดยหน่วยงานต่างๆ การทบทวน
ในหัวข้อนี้จะครอบคลุมสาระส าคัญรวม 5 เรื่อง คือ (1) การจัดที่ดินท ากินของกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ
(2) การจัดที่ดินท ากินของกรมส่งเสริมสหกรณ์ (3) การจัดที่ดินเพื่อการเกษตรของส านักงานการปฏิรูปที่ดิน

เพื่อเกษตรกรรม (4) การจัดที่ดินท ากินขององค์การทหารผ่านศึก และ (5) การจัดที่ดินท ากินให้ชุมชนภายใต้
คณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ โดยมีรายละเอียดดังนี้

4.3.1 การจัดที่ดินท ากินของกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ
กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ (กรมประชาสงเคราะห์) ได้จัดตั้งนิคมสร้างตนเองในภาคตะวันออก

รวม 2 แห่ง คือ (1) นิคมสร้างตนเองระยอง เนื้อที่ 247,625 ไร่ (2) นิคมสร้างตนเองคลองน้ าใส จังหวัด
สระแก้ว เนื้อที่ 117,286 ไร่ รวมเนื้อที่ 364,913 ไร่ (กรมประชาสงเคราะห์, 2531: 17) ดังรายละเอียดใน
ตารางที่ 4-3

4.3.2 การจัดที่ดินท ากินของกรมส่งเสริมสหกรณ์
กรมส่งเสริมสหกรณ์ได้จัดตั้งนิคมสหกรณ์ในภาคตะวันออก รวม 5 แห่ง คือ (1) นิคมสหกรณ์กบินทร์บุรี
ในจังหวัดปราจีนบุรี มีเนื้อที่ 169,952 ไร่ (2) นิคมสหกรณ์สระแก้ว ในจังหวัดสระแก้วมีเนื้อที่ 85,578 ไร่

(3) นิคมสหกรณ์วังน้ าเย็นในจังหวัดสระแก้ว เนื้อที่ 107,320 ไร่ (4) นิคมสหกรณ์โป่งน้ าร้อน ในจังหวัดจันทบุรี
เนื้อที่ 108,342 ไร่ และ (5) นิคมสหกรณ์ชะแวะ ในจังหวัดระยองเนื้อที่ 334,671 ไร่ เนื้อที่รวมทั้งหมด
805,863 ไร่ (กรมส่งเสริมสหกรณ์, 2558: 4) ดังรายละเอียดในตารางที่ 4-3

4.3.3 การจัดการที่ดินท ากินขององค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึกในพระบรมราชูปถัมภ ์

องค์การทหารผ่านศึกมีการจัดตั้ง “นิคมเกษตรกรรมทหารผ่านศึก” ในภาคตะวันออกรวม 2 แห่ง
คือ (1) นิคมเกษตรกรรมทหารคลองน้ าใส ในจังหวัดสระแก้ว เนื้อที่ 6,000 ไร่ (2) นิคมเกษตรกรรมทหาร
ทรายขาว ในจังหวัดจันทบุรี เนื้อที่ 1,036 ไร่ รวม 2 เนื้อที่รวมทั้งหมด 7,036 ไร่ (องค์การทหารผ่านศึก,
2558: 1) ดังรายละเอียดในตารางที่ 4-3

4.3.4 การจัดที่ดินท ากินของส านักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
ส านักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ได้ด าเนินการจัดที่ดินท ากินให้เกษตรกรรมในภาค
ตะวันออก ดังนี้ (1) จังหวัดตราด เนื้อที่ 310,654 ไร่ (2) จังหวัดจันทบุรี เนื้อที่ 242,759 ไร่ (3) จังหวัดระยอง

เนื้อที่ 81,424 ไร่ (4) จังหวัดชลบุรี เนื้อที่ 451,219 ไร่ (5) จังหวัดฉะเชิงเทรา เนื้อที่ 696,239 ไร่ (6) จังหวัด
ปราจีนบุรี เนื้อที่ 206,018 ไร่ และ (7) จังหวัดสระแก้ว เนื้อที่ 1,325,559 ไร่ รวมเนื้อที่ทั้งหมด 3,316,882 ไร่
(ส านักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม, 2565: 1) ดังมีรายละเอียดในตารางที่ 4-3

4.3.5 การจัดที่ดินท ากินให้ชุมชนภายใต้คณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (คทช.)

ด าเนินการในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ เนื้อที่ 129,097 ไร่ เขตปฏิรูปที่ดิน 36,384 ไร่ ที่สาธารณประโยชน์
47 ไร่ ที่ราชพัสดุ 41 ไร่ และป่าชายเลน 992 ไร่ รวมเนื้อที่ 166,561 ดังรายละเอียดในตารางที่ 4-3