Page 25 -

์
ิ
ิ
ิ
ื
ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ของสต็อคข้าวอย่างมากในประเทศและเนื่องจากข้าวไม่สามารถเก็บไว้ได้นานซึ่งจำเป็นจะต้องระบายออก
Chavez, Wailes, and Durand-Morat (2014) ยังได้ทำการศึกษาถึงผลกระทบของการระบายข้าวในสต็อคต่อ

การค้าข้าวของโลก ราคาข้าวในตลาดโลก และสวัสดิการสุทธิของสังคม โดยใช้แบบจำลอง The Arkansas Global
Rice Model (AGRM) ซึ่งครอบคลุมตลาดข้าวใน 50 ประเทศทั่วโลก ผลการศึกษาพบว่าการระบายข้าวในสต็อค
จะทำให้ราคาข้าวในตลาดโลกปรับตัวลดลงและทำให้การบริโภคข้าวปรับตัวเพิ่มขึ้น โดยผู้ผลิตข้าวจะได้รับ
ผลกระทบด้านสวัสดิการในเชิงลบ ขณะที่ผู้บริโภคจะได้ประโยชน์จากการระบายข้าวในสต็อค

นอกจากโครงการรับจำนำข้าวแล้ว งานวิจัยในอดีตที่ทำการประเมินผลกระทบของโครงการสาธารณะ
ต่างๆ ในภาคเกษตรต่อความเป็นอยู่ทางเศรษฐกิจของเกษตรกรไทยยังมีค่อนข้างจำกัด โดย วิษณุ อรรถวานิช
(2562) ได้ทำการประเมินผลลัพธ์และผลกระทบของโครงการสานพลังประชารัฐเพื่อสนับสนุนการปลูกข้าวโพดหลัง

นาของเกษตรกรผู้ที่เข้าร่วมและไม่ได้เข้าร่วมโครงการฯ ในฤดูแล้งปี 2562 ด้วย “วิธีการแมทชิ่งโดยใช้คะแนน
ความโน้มเอียง” เพื่อประเมินผลเชิงเศรษฐกิจ และประยุกต์ใช้แนวคิด Subjective Well-Being เพื่อประเมินผล
เชิงสังคมและสิ่งแวดล้อม โดยใช้แบบสอบถามในการรวบรวมข้อมูลครัวเรือนเกษตร จำนวน 1,180 ครัวเรือน ซึ่ง
ครอบคลุมพื้นที่ 37 จังหวัด ผลการศึกษา พบว่า โครงการฯ ช่วยเพิ่มรายได้ให้กับเกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการฯ

มากขึ้นจำนวน 654.55 บาท/ไร่ อย่างไรก็ตาม การมีโครงการฯ ทำให้เกษตรกรมีต้นทุนการผลิตสูงขึ้น 413.11
บาท/ไร่ เนื่องจากหนึ่งในเงื่อนไขของการเข้าร่วมโครงการฯ คือ เกษตรกรจะต้องซื้อเมล็ดพันธุ์ที่ได้มาตรฐานจากผู้
จำหน่ายที่ลงทะเบียนไว้กับภาครัฐ ประกอบกับในช่วงมีโครงการฯ เกิดการระบาดของแมลงและศัตรูพืช เช่น

หนอนกระทู้ลายจุด ทำให้เกษตรกรต้องเสียค่าใช้จ่ายซื้อเมล็ดพันธุ์และสารกำจัดแมลงและศัตรูพืชมากขึ้น ดังนั้น
โครงการฯ จึงสามารถช่วยยกระดับรายได้สุทธิให้เกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการฯ 241.44 บาท/ไร่ สำหรับเกษตรกร
ที่ไม่ได้เข้าร่วมโครงการฯ พบว่า โครงการฯ มีผลทางอ้อมทำให้เกษตรกรกลุ่มนี้มีรายได้เพิ่มขึ้น 616.92 บาท/ไร่
คิดเป็นผลประโยชน์เชิงเศรษฐกิจ 3,854.83 ล้านบาท สำหรับการประเมินผลกระทบเชิงสังคมและสิ่งแวดล้อมโดย
ภาพรวม พบว่า กลุ่มตัวอย่างที่เข้าร่วมโครงการฯ มีร้อยละการเผาเพื่อจัดการแปลงลดลงร้อยละ 25.44 ของพื้นที่

เผาเพื่อจัดการแปลง คิดเป็นพื้นที่เผาที่ลดลง 75,966 ไร่ หรือคิดเป็นร้อยละ 0.193893 ของพื้นที่ทั้งหมดที่มีการ
เผาในปี 2562 (39.10 ล้านไร่) ภายใต้ข้อสมมติว่า ประชาชนในพื้นที่ภาคเหนือ ตะวันออกเฉียงเหนือ และภาค
กลาง (ยกเว้นภาคใต้) จะได้รับประโยชน์จากโครงการฯ จากการเผาเพื่อจัดการแปลงข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ที่ลดลง

พบว่า โครงการฯ สามารถก่อให้เกิดมูลค่าผลประโยชน์เชิงบวกด้านสังคมและสิ่งแวดล้อมคิดเป็นมูลค่า
2,008,566,658 บาท

นอกจากนั้น Attavanich (2018) ได้พัฒนาแบบจำลองภาคเกษตรของประเทศไทย (Thai Agricultural

Sector Model) ซึ่งเป็นแบบจำลองดุลยภาพบางส่วน (Partial Equilibrium) เชิงพื้นที่ที่ประมาณราคาและการ
จัดสรรทรัพยากรโดยใช้อุปสงค์และอุปทานของสินค้าในภาคเกษตรไทย ครอบคลุม 77 จังหวัด เพื่อวิเคราะห์และ
ประเมินผลกระทบของนโยบายการบริหารจัดการพื้นที่เกษตรกรรมของประเทศ (Zoning) ที่มีต่อสวัสดิการทาง
เศรษฐกิจ ราคาสินค้าเกษตร การผลิตสินค้าเกษตร การจัดสรรพื้นที่เพาะปลูก และการใช้ทรัพยากรน้ำ ในช่วงปี

2558-2568 โดยคลอบคลุมพืชเศรษฐกิจหลัก 5 ชนิด ได้แก่ ข้าวนาปี ข้าวนาปรัง ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ อ้อยโรงงาน
และมันสำปะหลัง ผลการศึกษา พบว่า หากมีการนำนโยบายการบริหารจัดการพื้นที่เกษตรกรรมของประเทศ

7