Page 19 -
P. 19
ิ
ิ
ิ
ิ
์
ื
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
1. บทนำ
ภาคเกษตรนับว่าเป็นหนึ่งในภาคเศรษฐกิจที่สำคัญของประเทศไทยเนื่องจากเป็นทั้งแหล่งอาหารหลักของ
ประชากรในประเทศและเป็นแหล่งจ้างงานและสร้างรายได้ให้กับประเทศจากการส่งออกสินค้าเกษตร ในระดับโลก
ภาคเกษตรไทยยังเป็นแหล่งอาหารที่สำคัญช่วยสร้างความมั่นคงทางอาหารให้กับประชากรโลกอีกด้วย
(Attavanich, 2016) ที่ผ่านมา การขยายตัวทางเศรษฐกิจทำให้ประเทศไทยปรับเปลี่ยนสถานะจากประเทศที่อยู่ใน
กลุ่มผู้มีรายได้ปานกลางค่อนข้างต่ำเป็นประเทศที่อยู่ในกลุ่มผู้มีรายได้ระดับปานกลางค่อนข้างสูง และมีการเปลี่ยน
จากสังคมที่พึ่งพิงเกษตรกรรมเป็นหลักไปสู่สังคมที่พึ่งพิงอุตสาหกรรมมากขึ้น แต่อย่างไรก็ตาม การพัฒนา
เศรษฐกิจข้างต้นได้ก่อให้เกิดปัญหาความเหลื่อมล้ำระหว่างภาคอุตสาหกรรมและภาคเกษตร ดังจะเห็นได้จาก
มูลค่าผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศเบื้องต้นของภาคเกษตรไทยในปี 2562 คิดเป็นสัดส่วนเพียงแค่ร้อยละ 9.1
ของมูลค่าผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศเบื้องต้น (สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ 2563)
แต่กระนั้นก็ตาม ภาคเกษตรยังเป็นแหล่งการจ้างงานที่สำคัญโดยมีการจ้างถึง 12.62 ล้านคน คิดเป็นร้อยละ 34.08
ของจำนวนจ้างงานทั้งประเทศ (สำนักงานสถิติแห่งชาติ, 2563) และในปีเดียวกันมีครัวเรือนที่อยู่ในภาคเกษตร
จำนวน 8.08 ล้านครัวเรือน (สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร, 2564) จึงอาจกล่าวได้ว่าเกษตรกรส่วนใหญ่ของ
ประเทศยังมีฐานะยากจนเมื่อเปรียบเทียบกับประชากรที่อยู่ในภาคเศรษฐกิจอื่นๆ
แม้ว่าในปัจจุบันเกษตรกรจะเริ่มมีการนำเครื่องจักรกลการเกษตรสมัยใหม่มาใช้มากขึ้น คิดเป็นร้อยละ 60
ของครัวเรือนเกษตรทั้งหมดในปี 2556 (Attavanich et al., 2019) โดยครัวเรือนเกษตรไทยสามารถเข้าถึงการใช้
บริการ และนโยบายต่างๆ ที่ส่งเสริมให้เกษตรกรหันมาใช้เครื่องจักรกลการเกษตรมากขึ้นของภาครัฐ อาทิ การ
ปล่อยสินเชื่อให้เกษตรกรผ่านธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) อย่างไรก็ตาม การผลิตใน
ภาคเกษตรไทยยังมีปัจจัยภายนอกอีกหลายอย่างที่ส่งผลกระทบ เช่น ความแปรปรวนของสภาพดินฟ้าอากาศ ภัย
พิบัติจากธรรมชาติ ความผันผวนของราคาผลผลิต การสูงขึ้นของต้นทุนการผลิต การเสื่อมของคุณภาพดิน การถูก
เอาเปรียบจากพ่อค้าคนกลาง เป็นต้น (Attavanich, 2017; Pipitpukdee, Attavanich, & Bejranonda, 2020)
นอกจากนั้นยังมีอุปสรรคอันเกิดจากการบริหารจัดการฟาร์มของตัวเกษตรกรเอง เช่น การขาดความรู้
ความสามารถในการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีการผลิตสมัยใหม่ และการขาดความสามารถในการเข้าถึงแหล่งเงินทุน
สนับสนุน การเช่าที่ดินทำกิน การจัดหาแหล่งน้ำ ฯลฯ (Attavanich et al., 2019; Pochanasomboon,
Attavanich, & Kidsom, 2020) ปัจจัยดังกล่าวข้างต้นส่งผลทำให้รายได้ของเกษตรกรไม่มั่นคงและอาจจะได้
ผลตอบแทนไม่คุ้มค่ากับการลงทุนอันจะนำมาซึ่งปัญหาหนี้สินที่เพิ่มขึ้นและส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ทาง
เศรษฐกิจของเกษตรกรในที่สุด
เพื่อบรรเทาความเดือดร้อนของครัวเรือนเกษตร รัฐบาลไทยตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันได้ใช้นโยบายเกษตร
ในหลากหลายรูปแบบ อาทิ นโยบายแทรกแซงราคาตลาด ซึ่งได้แก่ การประกันรายได้ขั้นต่ำ การพยุงราคาข้าว
การรับจำนำข้าว (สมพร อิศวิลานนท์, 2556) หรือนโยบายที่เน้นส่งเสริมความรู้ เช่น ศูนย์เรียนรู้การเพิ่ม
