Page 96 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

พจนานุกรมศัพท์ปุ๋ยและธาตุอาหารพืช

clear liquid fertilizer ปุ๋ยเหลวใส : ปุ๋ยเหลวชนิดหนึ่งซึ่งประกอบด้วยแม่ปุ๋ยทุกอย่างที่ใช้ผสม มีการ
ละลายได้อย่างสมบูรณ์ไม่มีตะกอนหรือสารแขวนลอย
Co : สัญลักษณ์ของธาตุโคบอลต์ (cobalt)
coated seed เมล็ดเคลือบสำร : เมล็ดพันธุ์ซึ่งมีการเคลือบสารต่าง ๆ ก่อนปลูก เพื่อบ�ารุงการเติบโต

ของต้นอ่อนซึ่งเจริญมาจากเมล็ด สารที่เคลือบอาจเป็นปุ๋ยเคมีหรือปุ๋ยชีวภาพ การเคลือบปุ๋ยชีวภาพ
ที่ผิวเมล็ดพืชจ�าเป็นต้องผสมสารยึดติดที่เหมาะสม เช่น methyl ethyl cellulose, polyvinyl
acetate และ gum arabic เป็นต้น
coated slow release fertilizer ปุ๋ยละลำยช้ำแบบเคลือบผิว : ปุ๋ยที่ควบคุมการละลายโดยใช้

สารเคลือบผิวเม็ดปุ๋ย ผลิตโดยน�าปุ๋ยที่ละลายน�้าได้ดีชนิดเม็ดมาเคลือบผิวด้วยพอลิเมอร์ เช่น
พอลิเอทิลีน เพื่อควบคุมให้เม็ดปุ๋ยปลดปล่อยธาตุอาหารออกมาอย่างช้า ๆ ในอัตราที่ก�าหนด
เรียกว่า coated fertilizer ก็ได้
coating กำรเคลือบ : กระบวนการท�าให้สารชนิดหนึ่งเคลือบบนผิวของวัสดุอีกชนิดหนึ่งเป็นฟิล์มบาง ๆ

อย่างทั่วถึงและสม�่าเสมอ เช่น การเคลือบพอลิเมอร์บนผิวเม็ดปุ๋ยยูเรีย
coating agents สำรเคลือบผิว : (1) วัสดุที่ใช้เคลือบอย่างสม�่าเสมอบนผิวเม็ดปุ๋ย (เช่น พอลิเมอร์)
เพื่อควบคุมการปลดปล่อยธาตุอาหาร เป็นปุ๋ยละลายช้าแบบเคลือบผิว (ดูรายละเอียดใน coated
slow-release fertilizer)

coating agents สำรเคลือบผิว : (2) วัสดุที่ใช้เคลือบเพื่อปรับปรุงสมบัติทางฟิสิกส์ของเม็ดปุ๋ย เช่น
เคลือบเม็ดปุ๋ยด้วยสารประเภทไข หรือผงละเอียดของดินไดอะตอม เพื่อป้องกันการดูดความชื้น
และลดปัญหาปุ๋ยจับตัวเป็นก้อน
cobalamine โคบำลำมีน : รูปหนึ่งของวิตามิน B ซึ่งต�าแหน่งโคออดิเนชันล�าดับที่ 6 (sixth coordination
12
position) ยังว่าง สารนี้มี “โคบอลต์” อยู่ในโครงสร้าง เป็นโคเอนไซม์ของเอนไซม์ไนโทรจีเนส
(nitogenase) ซึ่งเร่งปฏิกิริยาการตรึงไนโตรเจนโดยชีววิธี
cobalt โคบอลต์ : ธาตุเสริมประโยชน์ (beneficial element) ส�าหรับพืช สัญลักษณ์ธาตุ Co เป็น
ธาตุที่จ�าเป็นต่อกระบวนการตรึงไนโตรเจนของจุลินทรีย์ เนื่องจากเป็นองค์ประกอบของวิตามิน

B ซึ่งไรโซเบียม อะโซโตแบคเตอร์และอะโซสะไปริลลัม สังเคราะห์ได้เมื่อได้รับ Co จากพืช
12
เพียงพอ จึงควรมี Co ในพืชตระกูลถั่วประมาณ 0.5 มก./กก. หากพืชตระกูลถั่วขาดแคลน
ธาตุนี้ จะมีปมรากน้อยและปมเล็ก ความเข้มข้นของเหล็กฮีโมโกลบินในปมรากต�่า และตรึง
ไนโตรเจนได้น้อย (ดู leghaemoglobin หรือ leghemoglobin ประกอบ)

cobalt sulfate โคบอลต์ซัลเฟต (CoSO .7H O) : ปุ๋ยโคบอลต์ชนิดหนึ่งมีลักษณะเป็นสารประกอบ
4
2
มีผลึกสีชมพู ละลายน�้าได้ง่าย ใช้ผสมในอาหารสัตว์หรือในปุ๋ยที่ใช้กับทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์ ซึ่งขาดแคลน
โคบอลต์ เป็นที่ยอมรับกันว่าโคบอลต์ คือ ธาตุที่จ�าเป็นต่อสัตว์และเชื่อว่าธาตุนี้ช่วยให้พืชตระกูลถั่ว
เจริญเติบโตดีขึ้น

96 40 ปี
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย