Page 68 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

พจนานุกรมศัพท์ปุ๋ยและธาตุอาหารพืช

ATP phosphohydrolase เอทีพีฟอสโฟไฮโดรเลส : ชื่อเต็มของ ATPase เรียกว่า adenosine
triphosphatase ก็ได้
ATPase เอทีพีเอส : เอนไซม์ซึ่งเร่งปฏิกิริยาการแยกฟอสเฟตหมู่นอกสุดของ ATP เป็นปฏิกิริยาแยกสลาย
ด้วยน�้า ได้ ADP และฟอสเฟตไอออน ปฏิกิริยาสลาย ATP นี้เกิดควบคู่กับกระบวนการที่ต้องการ
พลังงาน และได้ปลดปล่อยพลังงานให้แก่กระบวนการนั้น เช่น การสูบโปรตอน (proton pumping)
แบ่งตามความแตกต่างด้านการเรียงตัวของหน่วยย่อย และกลไกการท�างานที่เกี่ยวข้องกับโปรตีนขนส่ง
ได้เป็น 3 ประเภท คือ (1) P-type ATPase อยู่ที่เยื่อหุ้มเซลล์ (2) V-type ATPase อยู่ที่
เยื่อหุ้มแวคิวโอล และ (3) F-type ATPase อยู่ที่เยื่อหุ้มของออร์แกเนลล์ เช่น ไมโทคอนเดรียและ

คลอโรพลาสต์
attapulgite clay ดินเหนียวแอตทำปุลไจต์ : แร่ดินเหนียวซึ่งมีแอนไฮดรัสแมกนีเซียม อะลูมิเนียมซิลิเกต
เป็นองค์ประกอบหลัก ใช้ในอุตสาหกรรมผลิตปุ๋ย เช่น เป็นวัสดุปรับสภาพปุ๋ยหรือสารป้องกัน
การจับตัวเป็นก้อนในการผลิตปุ๋ยเม็ด และใช้เป็นสารแขวนลอยในปุ๋ยเหลว
attribute สมบัติจ�ำเพำะ : สมบัติของวัตถุต่าง ๆ โดยที่สมบัติดังกล่าวนี้เป็นสมบัติที่เราสนใจหรืออยู่ใน
โดเมน (domain-ขอบเขต วง) ที่เราสนใจ ค�าว่า “ที่เราสนใจ” เป็นการให้กรอบของสิ่งที่เรา
ต้องการพิจารณา ใช้ค�านี้ในต�าราคุณภาพดิน เช่น soil physical attributes แทนที่จะเขียนว่า

soil physical properties
autogamy กำรผสมตัวเอง : การถ่ายเรณู (pollination) ของดอกหนึ่ง ด้วยเรณูของดอกนั้นเอง
(auto- G: ด้วยตัวเอง)
autophilous plant พืชถ่ำยเรณูในต้นเดียวกัน : พืชที่มีการถ่ายเรณูของดอกในต้นหนึ่ง ด้วยเรณูของ
ดอกในต้นเดียวกัน (-phil, -philous, G: รัก, ความชอบ)
autotrophs สิ่งมีชีวิตสร้ำงอำหำรเอง : สิ่งมีชีวิตที่ใช้คาร์บอนไดออกไซด์หรือคาร์บอเนตเป็นแหล่ง
คาร์บอน ได้พลังงานมาจากการสังเคราะห์แสง เช่น พืชสีเขียวและสาหร่ายสีเขียวแกมน�้าเงิน หรือ
การออกซิไดส์ธาตุหรือสารประกอบ เช่น เหล็ก ก�ามะถัน และแอมโมเนียม (-troph, L: อาหาร)
(เปรียบเทียบความหมายกับ heterotrophs)

auxin ออกซิน : สารเร่งการเจริญเติบโตของพืชกลุ่มหนึ่ง มีบทบาทในการขยายขนาดเซลล์ การเกิด
รากของกิ่งตัดช�า การออกดอก การติดผล และการเจริญเติบโตของผล สารในกลุ่มนี้ ได้แก่
indoleacetic acid (IAA), indolebutyric acid (IBA) และ naphthaleneacetic acid (NAA)
ออกซินมีธาตุไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบในวงแหวนอินโดล ธาตุสังกะสีมีบทบาทในการสังเคราะห์
สารตั้งต้น ส่วนธาตุเหล็กและแมงกานีสเกี่ยวข้องกับการควบคุมกิจกรรมของออกซิน
available ใช้ประโยชน์ได้ : คุณศัพท์ใช้ขยายธาตุอาหารพืช เช่น available potassium แปลว่า
โพแทสเซียมใช้ประโยชน์ได้ ความเป็นประโยชน์ของแต่ละธาตุในปุ๋ยและในดิน แสดงด้วยปริมาณ

ธาตุอาหารในตัวอย่าง ซึ่งได้มาจากการวิเคราะห์ด้วยวิธีมาตรฐาน
available nutrient สำรอำหำรใช้ประโยชน์ได้ : ธาตุอาหารในดินซึ่งพืชดูดไปใช้ประโยชน์ได้ มี 2 รูป
คือ ไอออนในสารละลายดินและไอออนที่แลกเปลี่ยนได้

68 40 ปี
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย