Page 59 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

พจนานุกรมศัพท์ปุ๋ยและธาตุอาหารพืช

ammonifiers แอมโมนิไฟเออร์ : จุลินทรีย์ที่ก่อให้เกิดกระบวนการแอมโมนิฟิเคชัน
ammonium assimilation กำรใช้ประโยชน์แอมโมเนียม : กระบวนการใช้แอมโมเนียมที่รากพืช
ดูดได้ หรือที่เปลี่ยนแปลงจากยูเรีย หรือไนเทรตในเซลล์ไปเป็นกรดอะมิโน ใช้เอนไซม์ 3 ชนิด
คือ glutamine synthetase (ใช้แมกนีเซียมเป็นโคแฟกเตอร์), glutamate synthase และ

transaminase
+
ammonium ion แอมโมเนียมไอออน : แคตไอออนสูตรเคมี NH ได้มา 3 ทาง คือ (1) แอมโมเนีย
4
(NH ) รับโปรตอน (H ) (2) แอมโมเนียท�าปฏิกิริยากับน�้าได้แอมโมเนียมไฮดรอกไซด์ แล้วแตกตัว
+
3
ได้แอมโมเนียมไอออนกับไฮดรอกซิลไอออน (OH) และ (3) เกลือแอมโมเนียม เช่น แอมโมเนียม
-
ซัลเฟตแตกตัวในน�้า ได้แอมโมเนียมไอออนกับซัลเฟตไอออน แอมโมเนียมไอออนเป็นรูปหนึ่งของ
ไนโตรเจนที่เซลล์พืชดูดไปใช้ประโยชน์ได้
ammonium chloride แอมโมเนียมคลอไรด์ : ปุ๋ยไนโตรเจนชนิดหนึ่ง สูตรเคมี NH Cl ผลิตได้ 2 วิธี
4
คือ (1) เป็นผลพลอยได้จากการผลิตโซดาแอช (Na CO ) โดยกระบวนการเกลือคู่ (dual salt
2
3
process) และ (2) จากปฏิกิริยาระหว่างแอมโมเนียกับกรดไฮโดรคลอริก สารบริสุทธิ์มีไนโตรเจน
ทั้งหมด 26% แต่ที่ใช้เป็นปุ๋ยมีเพียง 25%N หรือปุ๋ยสูตร 25-0-0
ammonium citrate แอมโมเนียมซิเทรต : เกลือแอมโมเนียมของกรดซิทริก ใช้เป็นสารสกัดเพื่อการ
วิเคราะห์ปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ในปุ๋ยเคมี

ammonium fixation กำรตรึงแอมโมเนียม : กระบวนการที่แอมโมเนียมไอออนเข้าไปอยู่ในหลืบ
ของแร่ดินเหนียวฟิลโลซิลิเกต เช่น อิลไลต์และเวอร์มิคิวไลต์ แอมโมเนียมที่ถูกตรึงในดินเป็นรูป
ที่แลกเปลี่ยนไม่ได้ จึงไม่เป็นประโยชน์ต่อพืช
ammonium ion transporter พำหะขนส่งแอมโมเนียมไอออน : โปรตีนพาหะที่เยื่อหุ้มเซลล์

ซึ่งท�าหน้าที่ในการดูดแอมโมเนียมไอออนจากภายนอกเข้ามาในเซลล์โดยเฉพาะ
ammonium molybdate แอมโมเนียมโมลิบเดต : เกลือแอมโมเนียมซึ่งมีสูตร (NH ) Mo O .4H O
2
7 24
4 6
ใช้เป็นปุ๋ยโมลิบดีนัมทางใบ ทางดิน หรือคลุกเมล็ด
ammonium nitrate แอมโมเนียมไนเทรต : เกลือแอมโมเนียมที่ได้จากปฏิกิริยาระหว่างแอมโมเนีย
กับกรดไนทริก สูตรเคมี NH NO ผลิตเป็นปุ๋ยแข็งได้ 2 วิธี คือ พริลลิง (prilling) และการท�าเป็น
3
4
เม็ดหรือปั้นเม็ด (granulation) แอมโมเนียมไนเทรตบริสุทธิ์มีไนโตรเจนทั้งหมด 35% แต่ในรูป
ของปุ๋ยจะมีไนโตรเจนเพียง 34% ชื้นง่าย (ความชื้นสัมพัทธ์วิกฤติิิิ 60%)
ammonium orthophosphate แอมโมเนียมออโทฟอสเฟต : ปุ๋ยที่ผลิตได้จากปฏิกิริยาระหว่าง

แอนไฮดรัสแอมโมเนียกับกรดออโทฟอสฟอริก (H PO ) ที่ใช้กันทั่วไปมี 2 ชนิด คือ ไดแอมโมเนียม
3
4
ฟอสเฟต [(NH ) HPO ] และโมโนแอมโมเนียมฟอสเฟต (NH H PO )
4
4 2
4 2
4
ammonium phosphate แอมโมเนียมฟอสเฟต : ชื่อทั่วไปของปุ๋ยซึ่งมีทั้งธาตุไนโตรเจนและฟอสฟอรัส
ผลิตจากปฏิกิริยาระหว่างกรดฟอสฟอริก (ส่วนมากเป็นกรดออโทฟอสฟอริก) กับแอมโมเนีย
40 ปี 59
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย